ULUSLAR ARASI
TAŞIMACILIK VE LOJİSTİK TERİMLERİ |
|
|
A
A.I.D
"Agency for International
Developement"için kısaltma. ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı. ABD hükümetinin
özellikle savaş, iç savaş, salgın hastalık, kıtlık v.b. gibi olağanüstü
olaylardan zarar gören ülkelere yaptığı yardımları düzenleyen kuruluş.
A.T.A "American
Truckers Association"için kısaltma. Amerika Kamyoncular Birliği.
AAR "Against
All Risks"için kısaltma.Sigorta poliçelerinde "Tüm Riskler Dahil"maddesi
için kullanılır.
A.A.R "Association of American Railroads"için
kullanılan kısaltma. Amerika Kıtası Demiryolu Birliği.
ABAFT Gemiler için kıça doğru,kıç
tarafta, kıç tarafında. Geminin kıçı ile ortası arasında bir yer.
ABANDON Yükleyici yada alıcının mallarını
bırakması,tek etmesi.
ABATEMENT Mala zarar gelmesi ya da tarife
üzerinde fiyatlandırma halinde fatura üzerinden izin verilen indirim.
ABI "Automated Broker Interface"için
kısaltma. ABD Gümrüğü'nde acentelerin ithalat işlemlerini gerçekleştirebildiği
EDI sistemi.
ABOARD Yükün taşıma vasıtasının üstüne konması,yükün
vasıta üstünde olması.
ABSORPTION Bir taşıyıcının başka bir taşıyıcının
masraflarını yükleyiciye/göndericiye aksettirmeden üstlenmesi.
ACCEPTANCE Keşidenin/ödemeyi yapacak
olanın kabul ettiği ve vadesi geldiğinde koşulsuz olarak ödemekle yükümlü
olduğu vadeli draft ya da ödeme çeki. Kabaca, belirlenen şartlarda malın
satın alınması antlaşmasıdır.
ACCESSORIAL CHARGES Taşıma kaplarının
kirası, döviz kuru ve teslim masrafları gibi temel tarifeye eklenen masraflar.
ACQUIESCENCE Bir konşimento gönderici/yükleyici
tarafından protesto edilmeden kabul edilir ya da imzalanırsa, gönderici
sessiz kalarak anlaşma şartlarını kabul etmiş sayılacağına dair ifade.
ACQUITTANCE Yük üzerindeki iddialardan vazgeçtiğini
gösterir belge.
A.C.S. "Automated Commercial Systems"için
kısaltma. ABD Gümrüklerinin EDI BILGE sistemi.
ACT OF GOD Doğal afet.
AD VALOREM Daha çok vergi sistemlerinde kullanılan"Değere
Göre" anlamına gelen Latince terim.
ADMINISTRATIVE LAW JUDGE ABD'de "İdari Yargıç"
ADMIRALITY ABD'de "Bahriye Mahkemesi". İngiltere'de
Deniz Kuvvetleri Kumandanlığı.
ADVANCE 1. Peşin avans..
2. Daha önce
rezervasyonu yapılmış kısa süre içinde hareket edecek olan gemiyi taşımak.
ADVANCED CHARGES Nihai olarak gönderici/yükleyici
ya da alıcı/konsiyeden tahsil edilecek olan ve bir taşıyıcıdan diğerine
aktarılan taşımacılık ücreti.
ADVENTURE Göndericinin/yükleyicinin tüm riskleri
üzerine aldığı yükleme.
ADVICE OF SHIPMENT Yükleme talimatı. Yerli
ya da yabancı alıcının yükün ambalajlanması, rota tayini vb. konulara
ilişkin gönderdiği not. Faturanın bir kopyası ve istenildiği takdirde
konşimentonun bir kopyası bu talimata eklenir.
ADVISING BANK Ticari bir işte tacirin
nam ve hesabına kredi ilişkisini başlatan banka.
AFFREIGHTMENT, CONTRACT OF Yük yeri
rezervasyon kontratı. Bir denizyolu taşıyıcısının bir ihracatçı ya da
ithalatçıya belirli zamanda belirli tarifede gemisinde kargo yeri sağlama
garantisi veren kontrat.
AFT Gemi,uçak gibi araçların arka
kısmı.
AGENCY TARIFF Acente Tarifesi. Bir
acentenin birçok taşıyıcı adına yayınladığı tarife.
AGENT Acente. Bir sözleşme ya da vekalete
dayanarak başkası ya da bir firma adına sözleşme düzenlemeye ve hareket
etmeye yetki almış kişi yada kurum.
AGGREGATE SHIPMENT Farklı satıcılardan
tek bir alıcı/konsiyeye gönderilecek yükün bir araya getirilip konsolide
edilerek tek bir yük halinde taşınması.
AGREED WEIHGT Taşıyıcı ile gönderici
arasında yükün mutabık kalınan ağırlık ya da tonajı.
AIRWAY BILL Hava Konşimentosu.Gönderici
ile hava taşıyıcı arasında ciro edilemez formda hazırlanan taşıma senedi.
ALL IN Her şey dahil fiyat. Çıkıştan
varışa tüm masrafları kapsayan antlaşma.
ALONGSIDE Geminin yan tarafı,borda."Alongside"
kayıtlı şekilde teslim edilen mallar limanda yüklemeye uygun biçimde
bordaya konur.
ALTERNATIVE RATES Alternatif navlunlar.
AMBIENT TEMPERATURE Çevre ısısı. Bir
konteynır için çevre ısısı atmosfer sıcaklığıdır.
AMERICAN BUREAU OF SHIPPING Amerikan
Denizcilik Bürosu.Amerikan gemilerinin seyrüsefere uygunluğunu tescil
eden kuruluş.
AMS "Automated Manifest System" için kısaltma. ABD
Gümrüğü'nün "Otomatik Özet Beyan Sistemi".
ANTI-DUMPING DUTY Anti-damping vergisi.İthal
malların satışını özendirmemek ve bu malların yerli mallara ikame edilmesini
teşvik etmek için konulan vergi.
ANY QUANTITY (A.Q.) Belirlenen navlunun,mal
miktarına bağlı olmadan uygulanacağını belirten ifade.
APPARENT GOOD ORDER Harici muayenede
malın zarar görmediğinin tespiti.
APPRAISEMENT Eşyanın gümrük kıymetinin tespiti.Gümrük
yetkilileri tarafından ithal edilen malın vergilendirilecek değerinin
belirlenmesi.
APPRAISER'S STORES İthal edilen malların
gümrük kıymetinin tespiti için numunelerin alındığı,incelendiği,ölçüldüğü
gümrük deposu.
ARBITRARY Sabit fiyatın üstüne keyfi,ihtiyari
fiyat koymak.
ARRIVAL NOTICE Varış İhbarnamesi.Taşıyıcı
tarafından malın konşimentoda belirtilen noktaya ulaştığında alıcı/konsiyeye
ya da acentesine gönderdiği nota.
ASC X12 "American Standards Committee
x12" için kısaltma.Amerikan Standartları Komitesi.ABD'de elektronik
veri değişimi standartlarını belirlemekle yükümlü kuruluş.
ASSIGNMENT Konşimento yada kıymetli evrakı
tahsis etme.Mülkiyet ya da sair bir hak tesisi için kıymetli evrakın
devri.Emre yazılı senetlerde (konşimentolarda) ciro;nama yazılı senetlerde
yazılı bir devir beyanı.
ASTERN Tornistan.
ATA CARNET ATA KARNESİ.Fransızca "Admission
Temporaire" ve İngilizce "Temporary Admission" ifadelerinin birleştirilmesiyle
oluşturulan terim.Fuar,sergi,ticari numune ve profesyonel ekipmanın
sistemi kabul eden ülke topraklarını belirli bir süre için gümrüksüz
giriş çıkışını sağlayan,ilgili ticaret odaları tarafından düzenlenen
belge.
ATDNSHINC "Any Time,Daytime;Night,Sundays
and Holidays Included" için kısaltma.Her zaman;gece,gündüz,pazarları
ve tatiller dahil.
ATWARTSHIPS Geminin enine çapraz yönü.
AVOIRDUPOIS POUNDS 0.4535924277 kilogram
eşitinde yük ağırlık birimi.
AWWL "Always Within Institute Warranties
Limits" için kısaltma. "Her zaman Garanti Limitleri İçinde" anlamında
sigortacılık deyimi.
B
B/L "Bill
of Lading" için kısaltma.Konşimento.Konşimentolar,üzerinde yazılı şartlara
paralel olarak; "Negotiable/Straight (Non-Negociable)","Clean/Dirty
(Unclean)", "Master/House", "Services/Express", "Received/Open/Shipped"
gibi adlandırmalara sahip olabilmektedir. Konşimento çeşitleri : 1."Ocean/Marine
B/L": Limandan limana yapılan taşımayı içeren konşimentodur ve taşıyıcı,kaptan
ya da acente tarafından imzalanır.Kara,demiryolu vb. iç taşımaları içermez.
2. "Combined B/L" : Kargonun kara,deniz ve hava kombinasyonları ile
taşınması söz konusu olduğunda tanzim edilen konşimento çeşididir. 3.
"Through B/L" : Kargonun birden fazla deniz aracı ile taşınması söz
konusu olduğunda düzenlenen konşimentodur.
BACK HAUL Geri dönüş.Geri dönüş yükü.
BAF "Bunker Adjusment Factor" için
kısaltma.Akaryakıt Ayarlama Faktörü.Deniz hat işletmecilerini dalgalanan
akaryakıt fiyatlarından korumak için kullanılır."FAF-Fuel Adjusment
Factor" olarak da geçer.
BALLOON FREIGHT Hafif ve hacimli yük.
BANK GUARANTIEE Banka garantisi.Bankanın
taşıyıcıya orijinal konşimentonun kaybolması ya da yanlış yere gitmesi
halinde verdiği garanti.
BARGE CARRIERS Mavna taşıyıcısı.Mavnalı taşımak
için tasarlanan gemi.
BARRATRY Gemi kaptanı ya da diğer gemi yönetiminin,gemi
sahibinin rızası ve amaçları dışında gerçekleştirdikleri yasadışı davranışlar
ya da yolsuzluklar için kullanılan terim.Zarara yol açacak ihmal ve diğer
yolsuzluklar da bu kapsama girer.
BARREL (BBL) Varil.60 'F'de 42 galon
sıvıyı taşıyabilen kap.
BASE RATE Ana navlun.Ek masrafları haricindeki
temel tarifede belirlenen taşımacılık ücreti.
BB 1."Ballast Bonus" için kısaltma.Geminin
bir önceki seferindeki tahliye limanı ile bir sonraki seferindeki yükleme
limanı arasında ana navlun hesabında önemsiz görülmeyecek kadar bir
boş gidiş mesafesi ve maliyeti olması halinde,bu boş gidiş maliyetini
karşılamak için alınan ücrettir. 2."Bare Boat" için kısaltma.Çıplak
gemi kiralama. 3."Bar-Bound" için kısaltma.Tahıl ticaretinde "River
Plate" sağlık koşulu.
BCO "Beneficial Cargo Owner" için kısaltma.Yararlanan
yük sahibi.Varış yerinde malı teslim alan,malın taşınmasında üçüncü
kişi olarak hareket etmeyen ve kayıtlarda ithalatçı olarak belirtilen
kişi.
BEAM Geminin genişliği.
BELT LINE Ticari bölgede hizmet veren değişimli
ray sistemi.
BENEFICIARY Lehdar.Ödeme almaya yetkili kılınan
şahıs ya da firma.
BERTH TERMS Yükleme ve boşaltma şartı.Geminin
yükleme aldığı rıhtımdan boşaltma yapacağı rıhtıma kadar masrafları
kapsayan şartlar."Yanaşma Şartı" olarak da geçer.
BILETERAL Karşılıklı.Tarafların karşılıklı
rızasını gösteren kontrat terimi.
BILL OF EXCHANGE Senet,poliçe,konşimento
gibi ödeme araçları.
BILL OF LADING Konşimento.Mal,hammadde
ve eşyanın taşınmasında kullanılan çok yönlü kullanımı olan temel ve
kıymetli evrak.Konşimento navlunu,taşınan malların özelliklerini,rotayı
ve yük üzerindeki mülkiyet hakkı olan tarafları belirler.
BILL OF SALE Yükün mülkiyetini bir
ödeme ya da borçlanma karşılığında devreden vesika.
BILL OF PARTY Hizmet karşılığında
ödeme yapmakla mükellef kılınan müşteri.
BILLED WEIGHT Faturalandırılmış ağırlık.Konşimentoda
belirtilen yükün ağırlığı.
BLANKET BOND Birkaç kişi,mal ve eşyayı
kapsayan tahvil.
BLANKET RATE Tek bir yüklemedeki değişik
mal kalemlerine uygulanabilir taşıma ücreti/tarifesi.
BLANKET WAYBILL Birden fazla seferle taşınan
yük için düzenlenen konşimento.
BLIND SHIPMENT Konşimentoda alıcısı ya da
gönderici belirtilmeden yapılan yükleme.
BLOCK STOWAGE İstem dışı oynamaları önleyecek
biçimde yapılan yük istifi
BLOCKED TRAINS Blok tren.Farklı istasyonlarda
durup vagon eklenip çıkartılmadan,tek bir varış noktasına çok sayıda
vagonu taşıyan yük treni.
BLOCKING OR BRACING Yüklerin sabitlenmesi
için yanlarına konan ağaç yada metal destekler.
BLS (BALES) Balya.
BOARD Borda.Araca erişim sağlama.
BOARD FEET 12 inç genişliğinde 1 feet
uzunluğunda yük ölçüsü.
BOBTAIL Treylersiz bir çekicinin karayolunda
seyretmesi.
BOGIE Konteynerin altına monte edilen
tekerlek sistemi.
BOLSTER Şasiye monte edilen Konteynerin
güvenliğini sağlayan parça.
BOND PORT Giriş gümrük limanı.
BONDED FREIGHT Gümrüklü yük.
BONDED WAREHOUSE Gümrüklü depo.Gümrük yetkilileri
tarafından gümrük işlemlerinin tamamlanıncaya kadar malın depolanmasına
izin verdiği antrepo.
BOOKING Rezervasyon.
BOOKING NUMBER Rezervasyon numarası.
BOTTOM SIDE RAILS Konteynerin tabanındaki
uzunluksal yapı elemanları.
BOTTOM-AIR DELIVERY Sıcaklık kontrollü konteynerde
hava sirkülasyonunu sağlayan düzenek.
BOW Geminin önü.
BOXCAR Kapalı demiryolu yük aracı.
BREAK BULK Dökme yük.
BRIDGE POINT Ön taşıma noktası.Bir
limandan başka limana taşınan yükün toplandığı kara noktası.
BRIDGE PORT Ön taşıma limanı.Bir gemiyle
taşınan yükün toplanarak konteynere yüklendiği ve yeniden taşınmak üzere
başka bir limana aktarıldığı liman.
BROKEN STOWAGE Yüklenen kargonun cins
ve özelliğinden ya da yerleştirilmesindeki planlama hatasından dolayı
kullanılamayan alan.
BROKER Komisyoncu.Bir yükü taşımaya hazırlanan
ve yükün taşınmasından bir komisyon elde eden kişi.
BROKERAGE Komisyonculuk.
BULK CARGO Dökme yük.Maden cevheri,kömür,kum
vb. gibi,paketlenmemiş ya da konteynere konmamış,üzeri işaretlenmemiş
yük.
BULK CARRIERS Dökme yük taşıyıcısı.Hububat,gübre,maden
filizi ve petrol gibi dökme malları taşımak için inşa edilmiş bütün
gemiler.
BULK-FREIGHT CONTANIER Dökme yükler
için bir boşaltma kapağı olarak olan konteyner.
BULKHEAD Ayraç. Konteyner,vagon vb.
taşıma kaplarında malların birbirinden ayrı taşınmasına yarayan separatör.
BULL RINGS Taşınan malı sağlamlaştırmak
ve kaymasının engellemek için konteynerin tabanına yerleştirilen parçalar.
BUNKER CHARGE Yakıt ayarlama faktörü.
bkz.BAF
BUNKERS Gemi yakıtı.
C
C&F "Cost
and Freight" için kısaltma.Kargo satış terimi olarak "Navlun ve Maliyet".
Satıcının malın maliyetini ve varış limanına kadar taşıma masraflarını
üstlendiği satış türü.INCOTERMS terimlerini belirleyen Milletlerarası
Ticaret Odası (ICC) 1 Temmuz 1990 tarihinde bu satış terimini "CFR"
olarak değiştirmiştir.
CABOTAGE Kabotaj.Aynı ülkenin limanları
arasındaki deniz ve suyolu taşımacılığına verilen ad.Türkiye dahil birçok
ülke kıyı taşımacılığını belli bayraklı gemiler tarafında yürütülmesi
için kanuni kısıtlamalara gitmiştir.
CAF "Currency Adjustment Factor" için
kısaltma.Döviz ayarlama faktörü.Deniz hat işletmecilerini dalgalanan
akaryakıt fiyatlarından korumak için kullanılır.
CAPTAIN'S PROTEST Kötü hava ya da benzeri
koşullar nedeniyle kaptan tarafından tutulan zabıt.İlk limanda tescil
ettirilir.Genellikle yolculuk sırasında kargonun uğradığı zararlardan
ötürü gemi sahibi ya da işletmecisini sorumluluktan korumak için düzenlenir."Sea
Protest" olarak da bilinir.
CAR POOLING Taşıyıcının ve taşıtıcının
merkezi bir otorite aracılığıyla özel kişilere ait kara/demiryolu taşıma
aracını kullanması.
CAR SEAL Araç mührü.Konteyner,vagon vb. taşıma
kaplarının kapılarına konulan metal ya da kuşun mühür.Mühür genellikle
kayıt için numaralandırılır.
CARFLOAT Limanlarda yük aktarımı için kullanılan
raylı sistem.
CARGO Yük.
CARGO MANIFEST Yük Manifestosu/Özet
Beyanı.Belirli bir seferde taşınan yükün göndericisi ve alıcısı ile
eşyanın cinsi ve miktarını gösteren liste.
CARGO NOS "Cargo Not Otherwise Specified"
için kısaltma.Yük taşıma tarifelerinde belirtilen mal kalemleri arasında
belirtilmeyen yükler için uygulanabilir tarife ücreti.
CARGO PREFERENCE Ülke araçlarıyla
taşınması gereken yük.Genellikle kamuya ait mallar bu kapsama girer.
CARGO TONNAGE Yük tonajı.Malın tarifeye tabi
tutulan ağırlığı.
CARLOAD RATE Araç yükü fiyatı.
CARNET Karne.Bir malın uluslar arası sınırları
geçmesi için gümrük tarafından düzenlenen evrak.
CARRIER Taşıyıcı.Bir taşıma kontratı
gereği taşımanın kara,hava,deniz,demiryolu,iç suyolu ya da kombine olarak
gerçekleştirilmesi sorumluluğunu üstlenen kişi yada kuruluş.
CARRIER CERTIFICATE Taşıyıcı Sertifikası.Gümrüklerden
malı çekmek için gümrük yetkilileri tarafından taşıyıcıdan istenen vesika.
CARTAGE İç taşıma.Aynı ülkenin şehirleri
arasında yapılan karayolu ya da demiryolu taşıması.
CARTMENT Gümrüklü taşıma evrakı.Aynı gümrüğün
yetki sahasıda gümrük kontrolünde bir yerden (gümrüklü antrepodan) bir
diğerine taşıma yapmak için verilen belge.
CASH AGAINST DOCUMENT'S(CAD) Evrak
karşılığı ödeme.Alıcının satıcı adına hareket eden acenteye mal evrakını
teslimine karşılık yaptığı nakit ödeme.
CASH IN ADVANCE (CIA) Ön ödeme.Alıcının satıcıya
malın yüklenmesi için yaptığı ön ödeme.Genellikle sipariş üzerine yapılan
makine ve aksamı için bu yola başvurulur.
CASH WITH ORDER (CWO) Sipariş verildiğinde
ödeme.
CBM "Cubic Meter" için kısaltma.CM
olarak da kısaltılır.Metreküp.
CE (CONSUMPTION ENTRY) ABD'ye ithal edilen
malların deklarasyonu için kullanılan evrak.
CELLS Hücre sistemi.Konteyner gemilerinde
konteynerlerin üst üste konduğu istiflenme biçimi.
CENTER OF GRAVITY Taşıma araçların yada konteynerin
ağırlık merkezi.
CERTIFICATE Şahadetname,sertifika.Gümrük
ya da diğer sorumlu kurumun taşıyıcıya tanıdığı izni gösteren belge.
CERTIFICATE OF ORIGIN Menşe şahadetnamesi.Uluslararası
ticarette malın çıkış ülkesini gösteren belge.
CFR "Cost and Freight" için kısaltma.Mal
bedeli ve navlun.Varış limanı olarak belirtilmek suretiyle malın belirtilen
varış limanına kadar taşınması için gerekli olan masrafları ve navlun
ücretini satıcının ödemesi demektir.Ancak,bu satış şeklinde malın kaybolma
ya da zedelenme riski ve buna bağlı olarak meydana gelen tüm masraflar,mallar
yükleme limanından geminin bordasına geçtikten sonra satıcıdan alıcıya
geçer.CFR terimi,malların ihraç işlemlerinin satıcı tarafından yapılmasını
gerektirir.
CFS "Container Freight Station" için kısaltma.Konteyner
nakil istasyonu.Konteyner yüklerinin boşaltılıp yeniden yüklendiği yer.Genellikle
eksik konteyner yüklerinin tamamlandığı,aynı alıcı/konsiyeye gidecek
yüklerin konsolidasyonun yapıldığı yer.
CHARTER PARTY Gemi kira kontratı.Sözleşmenin
süresi,navlun ücreti ve seferde uğranılacak limanlar gibi bilgileri
düzenler.
CHASSIS Şasi.Hareket halinde konteyneri güvenlik
altına alan tekerlekli ve konteyner kilitli düzenek.
CHOCK Yükün devrilmesini engelleyen
metal ya da ağaç konstrüksiyon.
CI "Cost and Insurance" için kısaltma."Maliyet
ve sigorta". Malın maliyetini,deniz sigortasını ve navlun dışındaki
tüm taşıma ücretlerini kapsayan satış anlaşması.
CIF "Cost,Insurance and Freight" için
kısaltma.Bu satış türünde satıcı CFR terimindeki yükümlülüklere aynen
sahiptir ama aynı zamanda taşıma boyunca malların kaybolması ya da zedelenmesi
riskine karşı denizcilik sigortası sağlama zorunluluğu vardır.Satıcı,sigorta
kontratı yapar ve primini öder.CIF,satıcı tarafından ihraç çıkış işlemlerinin
yapılmasını gerektirir.
CIF&C "Cost,Insurance,Freight
& Commission" için kısaltma."Maliyet,sigorta,navlun ve komisyon".
Satıcının malın maliyeti,navlun ücreti ve taşıma sigortasının yanı sıra
komisyonları da karşıladığı satış anlaşmasıdır.
CIF&E "Cost,Insurance,Freight & Exchange"
için kısaltma."Maliyet,sigorta,navlun ve kambiyo". Satıcının malın maliyeti,navlun
ücreti ve taşıma sigortasının yanı sıra kambiyo masraflarını da üstlendiği
satış anlaşmasıdır.
CIFCI "Cost,Insurance,Freight,Collection
And Interest" için kısaltma."Maliyet,sigorta,navlun,teslimat ve faiz".
Satıcının malın maliyeti,navlun ücreti ve taşıma sigortasının yanı sıra
teslimat ve faiz giderlerini de üstlendiği satış anlaşmasıdır.
CIP "Carriage and Insurance Paid to" için
kısaltma.Satıcının CPT altında aynı yükümlülüklere sahip olduğu anlamına
gelen satış terimidir.Ancak bunlara ek olarak malların taşınma riskine
karşı alıcıya yük sigortası sağlamasını gerektirir.Satıcı sigorta kontratı
yapar ve primini öder.Satıcı ayrıca alıcıya CIP teriminde sadece en
düşük seviyede sigorta kapsamını sağlamakla yükümlüdür.CIP;satıcı tarafından
ihraç çıkışlı işlemlerinin yapılmasını gerektirir.
CKD "Completely Knocked Down" için
kısaltma.Özel bir taşımaya tabi tutulacak tipteki araç,ekipman ve cihazların
parçalarına ayrılarak taşınması.
CL "Carload" ve "Containerload" için
kısaltma.Konteyner yükü.
CLAIM Taşıma sırasında zarar gören
ya da eksik çıkan malların ödenmesi için taşıyıcıya yapılan tazminat
talebi.
CLASSIFICATION Sınıflandırma.Bir konşimentoda
ayrıntılı olarak belirtilen mal kalemlerini ortaya koyan gümrük ya da
başka yetkili kurumlar tarafından geliştirilen listeler.
CLASSIFICATION RATING Sınıflandırma
altına alınmış mal kalemlerine uygulanabilecek fiyatlandırma.
CLASSIFICATION YARD Yük treni katarının oluşturulduğu
alan.
CLAYTON ACT ABD'nin 1914 tarihli fiyat
ayrıcılığını yasadışı kılan anti-tekel yasası.
CLEAN BILL OF LADING Taşıyıcı tarafından
düzenlenen ve malın taşıyıcı tarafından teslim aldığında zarar görmemiş
ve eksiksiz olduğunu gösteren konşimento.Aksi bir durum belirtilmediği
sürece konşimento "cleaned" yani "temiz" olarak kabul edilir.
CLEANING IN TRANSIT Malın çıkış ile varış
noktaları arasında bir yerde durdurularak temizlenmesi,ayıklanması ve/veya
yeniden ambalajlanması.
CLEARANCE 1.Gümrükleme 2.Aracın köprü ya da
tünel gibi geçiş limitli yerlerden rahatlıkla geçebilecek şekilde yüklenmesi.
CLEAT Yükün dayanıklılığını arttırmak
için içine monte edilen demir yada ahşap şeritler.
CLECAT Avrupa Forwarder,Gümrük Acenteleri
ve Lojistik Birliği.1958 yılında kurulmuş,Avrupa ülkelerinde freight
forwarder,gümrük acenteliği ve lojistik firmalarını temsil eden dernek
ve federasyonların üyesi bulunduğu,AB Komisyonu nezdinde danışmanlık
statüsüne sahip taşımacılık organizasyonu.
CLIP-ON İzole edilmiş konteynere takılabilen
soğutma ekipmanı.
COASTWISE Sahil boyunca yapılan deniz taşımacılığı.
COD "Collect (cash) on Delivery" için
kısaltma.Teslimde ödemeli satış şekli.
COFC "Container On Flat Car" için
kısaltma.Demiryolu taşımacılığında "Düz vagonla taşınan konteyner" anlamında
kullanılan kısaltma.
COGSA "Carriage of Goods by Sea Act" için
kısaltma.ABD'de denizyolu taşımacılığında taşıyıcının konşimentodan
doğan sorumluluklarını düzenleyen 1936 tarihli kanun.
COLLECTING BANK Havale edilen banka.Satıcının
bankasının acentesi konumunda olan ve mal ve konşimento üzerinde hiçbir
sorumluluk üstlenmeyen banka.
COLLECTION Satıcı tarafından kesilen,genellikle
diğer taşıma evrakının eklendiği,ödemenin şekli için talimatları içeren
çek/draft.
COMBINATION EXPORT MANAGER Birbirinin rakibi
olmayan birden fazla üreticinin malını ihraç eden firma.
COMBINATION PASSENGER AND CARGO SHIPS Kombine
yolcu ve kargo gemisi.13 ya da daha fazla yolcu kapasiteli gemilerdir.
COMBINATION RATE 2 ya da daha fazla
faktörden oluşan oran,ücret.
COMMERCIAL INVOICE Ticari fatura.İhracatçıyla
ithalatçı arasında tüm işlemlerin kaydedildiği,taşınan mal için düzenlenen
evraklara temel teşkil eden fatura.
COMMODITY Yük.Taşınan mal.
COMMODITY RATE Belirli yük kalemleri
için uygulanan taşıma ücretini gösteren basılı tarife.
COMMON CARRIER Taşıyıcı,nakliyeci.Basılı
tarifeler üzerinden mal taşımacılığı yapan kişi ya da firma.
COMMON LAW Örf ve adete dayanan,yazılı
olmayan hukuk.
CONCEALED DAMAGE Gizli hasar.İlk tetkikinde
ya da malın ambalajı açılmadan fark edilemeyecek hasar.
CONFERENCE Aynı rotada hizmet veren armatör
ve gemi sahiplerinin kurduğu ortak kural ve tarifeleri bulunan birlik.
CONFIRMED LETTER OF CREDIT Teyitli
kredi mektubu,Akreditif.Yabancı banka tarafından düzenlenen,yerel banka
tarafından onaylanan kredi mektubu.Teyitli kredi mektubuna sahip ihracatçı,yabancı
alıcı ya da bankasının kusuru bulunsa bile ödeme alma garantisine sahiptir.
CONFIRMING BANK Onaylayan/keşideci
banka.Bir başka bankanın kredi mektubunu teyit eden ve kredi mektubunda
belirtilen evrakın tesliminde ödeme yapmayı kabul eden banka.
CONNECTING CARRIER İki taşıyıcı arasında
bağlantı kuran taşıyıcı firma.
CONSIGNEE Alıcı,konsiye.Taşıma evraklarında,taşınan
malları teslim almakla yetkili kılınan kişi yada firma.
CONSIGNEE MARK Alıcı sembolü.Tanımlama için
paketlerin üzerine konan,genellikle üçgen,daire,kare vb. şekillerle
boşaltma limanını belirten harflerin bulunduğu semboller.
CONSIGNMENT (1) Taşınmak üzere bir
aracının belirttiği yere gönderilen,ancak hala üreticinin hak sahibi
olduğu mal. (2) Malı alıcısına/konsinyeye ulaştırmak için yüklemek.
CONSIGNOR Konşimentoda malın göndericisi
olarak belirtilen kişi.
CONSOLIDATION Aynı sevkıyata gidecek farklı
kaynaklardan yüklerin birleştirilmesi.
CONSOLIDATOR Konsolide eden,konsolidasyon
hizmeti veren kişi yada firma.
CONSTRUCTION DIFFERENTIAL SUBSIDY Yapım ücret
farkı sübvansiyonu.
CONSUL Konsolos.
CONSULAR DECLERATION Gönderilen ülkenin konsolosu
tarafından onaylanan yük detayları.
CONSULAR INVOICE Bazı ülkeler tarafından
istenen,bir konsolosluk yetkilisi tarafından imzalanan belge.Genellikle
malı ithal eden ülkenin gümrüğü tarafından malın değeri,cinsi ve özelliklerinin
tespiti için istenir.
CONSULAR VISA Gönderilen ülkenin konsolosu
tarafından evraklara eklenen imza yada mühür.
CONSUMPTION ENTRY (CE) ABD'ye ithal edilen
malların deklarasyonu.
CONTAINER Konteyner.Çeşitli boy,genişlik
ve yükseklikte,soğutmalı,havalandırmalı,üstü açık,dökme yük için vb.
tipleri bulunan;gemi,uçak,tren ve kamyonla taşınabilen taşıma kabı.
CONTAINER BOOKING Konteyner rezervasyonu.Konteyner
taşımacılığı yapan gemi hatlarında konteyner için yer rezervasyonu yaptırmak.
CONTAINER LOAD Konteyneri doldurmaya yeterli
yük.
CONTAINER MANIFEST Konteyner manifestosu.Konteyner
içindeki mal ve yükleme bilgilerini içeren evrak.
CONTAINER POLL Firmalar arasında konteynerlerin
ortak kullanıma açılması sözleşmesi.
CONTAINER TERMINAL Konteyner terminali.Dolu
ya da boş konteynerlerin istifleme,yükleme,boşaltma,tamir ve bakımının
yapıldığı kara,deniz,demiryolu bağlantıları bulunan alan.
CONTAINER YARD (CY) Konteyner alanı.Yüklü
ya da boş konteynerlerin elleçlendiği,yüklendiği,boşaltıldığı,depolandığı
alan.
CONTAINERIZABLE CARGO Konteynerde boşluk
bırakmayan ,yer kaybına yol açmayan ekonomik yük.
CONTAINERIZATION Değişik taşıma modları için
genel ya da özel amaçlı kargonun konteynere yüklenmesi.
CONTRABAND Yasak kargo.
CONTRACT Sözleşme,kontrat.İki yada
daha fazla tarafın bir yükümlülüğü belirli bir değerde belirli bir süre
içinde yerine getirmek üzerinde vardıkları yasal yazılı anlaşma.
CONTRACT CARRIER Sözleşmeli taşıyıcı.Bir
sözleşme dahilinde mal yada yolcu taşımacılığı yapan kişi yada kuruluş.
CONTROLLED ATMOSPHERE Gazların karışımını
kontrol eden bilgisayar kontrollü taşımacılık sistemi.
CORNER POSTS Konteynerin köşelerinde bulunan
ve konteynerlerin taşıma aracının üzerine yerleştirilmesi ya da taşıma
aracından alınmasını kolaylaştıran dikey çerçeveler.
CORRESPONDANT BANK Muhabir banka.Yurtdışı
bankanın işini idare eden yerel banka.
COST,INSURANCE AND FREIGHT (CIF) Navlun,sigorta,maliyet.
Bkz.CIF
COUNTERVAILING DUTY Yerel ihracatı desteklemek
için yabancı ithalatçıya uygulanan vergi.
CPT "Carriage Paid To" için kısaltma.Taşıma
ücreti ödenmiş olarak-varış yeri belirtilmek suretiyle malların gidecek
yere taşınması için nakliye ücretinin satıcı tarafından ödenmesi anlamına
gelir.Malların taşıyıcıya aktarılmasından sonra mallarla ilgili kaybetme
yada zedelenme riski,ayrıca bu teslim işleminden sonra meydana gelebilecek
her türlü ek masraf alıcı tarafından ödenir.Eğer malların varış yerine
ulaştırılması için başka taşıyıcılar kullanılıyorsa,malların bunlardan
ilk taşıyıcıya aktarılmasıyla riskte bu taşımacıya geçer.CPT,satıcı
tarafından ihraç çıkış işlemlerinin yapılmasını gerektirir.
CROSS MEMBER Konteynerin altına monte edilen,konteyneri
sağlamlaştıran çapraz konstrüksiyon.
CU "Cubic " için kısaltma.Metrik sistemde
"Küp" ün kısaltması.
CUBE OUT Bir konteynerin hacminin
yasal ağırlık limitlerinin altında dolması.
CUBE FOOT 1,728 inç..büyüklüğündeki
hacim ölçüsü."Ayak Küp" olarak da bilinir.
CUSTOMHOUSE Gümrük Ofisi.
CUSTOMHOUSE BROKER Gümrük komisyoncusu.Müşterisi
adına gümrük işlemlerini gerçekleştirmek için yetkili kılınan yasal
aracı.
CUSTOMS Gümrük.
CUSTOMS BONDED WAREHOUSE Gümrüklü antrepo.Gümrüklenecek
malların konulmasına izin verilen depo alanı.
CUSTOM ENTRY Gümrük girişi.Tüm ülkelerde
ithalatçılardan ülke sınırı dahiline girişine izin verebilecekleri mallar
için bir beyanda bulunması ve ithal malın gümrük vergilerini ödemesi
istenir.İthalatçı gümrük beyanının taşıyıcının manifestosuyla (özet
beyan) aynı olması malın kanunlara uygun biçimde ithal edildiğini gösterir.
CUSTOM INVOICE Gümrük faturası.Ticari fatura,menşe
şahadetnamesi ve kıymet sertifikasındaki tüm verileri içeren form.Sadece
birkaç ülkede istenir ve satıcının ticari faturası işlevini görür.
CUSTOM OF THE PORT Liman Teamülü.Malın
gönderildiği ülke limanlarındaki taşıma masraflarını etkileyen yerel
kurallar ve pratikleri belirtir.
CUT-OFF TIME Tren ya da geminin kalkışından
önce yüklerin terminale son teslim tarihi ve saati.
CWT 100 pound biriminde ağırlık ölçüsü.
CY Bkz."Container Yard".
D
D&H "Dangerous
& Hazardeous" için kısaltma.Tehlikeli ve taşınması özen ve dikkat
isteyen kargo.
DAF "Delivered At Frontier" için kısaltma.Varış
yeri belirtilmek suretiyle sınırda teslim.Belirtilen yerde malların
gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak sınırda,ancak bitişik ülkenin
gümrük sınırından önceki belirlenen yerde ve noktada teslime hazır hale
getirilmesiyle satıcının yükümlülüklerinin sona ermesi anlamına gelmektedir.
D.O.T. "Department of Transport" için
kısaltma.ABD Ulaştırma (Taşımacılık) Bakanlığı.
DDC "Destination Delivery Charge"için
kısaltma.Varışta teslim masrafı.Konteyner büyüklüğüne bağlı olarak birçok
kargo tarifesine uygulanan masraftır.Bu masraf tali masraf olarak temel
deniz navlununa eklenir.Gemiden vinç boşaltmaları,terminal içindeki
ağır kamyon taşımaları ve terminal operasyonları için kapı ücreti dahildir.
DDP "Delivered Duty Paid" için kısaltma.Malların
ithalatçı gümrük resmi ödenmiş olarak teslime varış yeri belirtilmek
suretiyle malların ithalatçı ülkede belirlenen yerde hazır bulundurulmasıyla,satıcının
teslim yükümlülüğünde yerine getirilmiş olacağını ifade eder.Satıcı
malların giriş işlemleri tamamlanmış olarak tesliminde,gümrük resmi
dahil olmak üzere vergiler ve öteki ücretlendirmeleriyle birlikte bütün
risk ve masrafları üstlenir.EXW satıcı için en az sorumluluk ifade ederken,DDP
en fazlasını ifade eder.
DDU "Delivered Duty Unpaid" için kısaltma.Gümrük
resmi ödenmeden teslim malların ithalatçı ülkede belirlenen yerde hazır
bulundurulmasıyla,satıcının teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olacağını
ifade eder.Satıcı,buraya kadar getirilirken malların masraf ve risklerinden
(gümrük resmi,vergiler ve diğer ödenebilir ithalat ücretleri dışında)
sorumludur.Alıcı,oluşabilecek herhangi artı masrafları ve gümrük çıkış
işlemlerinde yetersizlikten dolayı oluşacak riskleri üstlenir.
DEADWEIGHT Bir geminin kargo,kuru
ve likit yük toplam ton taşıma kapasitesini ifade eder.Geminin deadweight
kapasitesi yüklüyken "yük çizgisine "batıncaya kadar aldığı su miktarından
boşken aldığı su miktarının ton cinsinden farkı olarak hesaplanır.
DEADWEIGHT CARGO Gemi yükleme birimi.40 fit
alana istiflenebilen kargonun ton ağırlığını ifade eder.
DECONSOLIDATION POINT Dağınık ya da
konteynere yerleştirilmemiş kargonun teslimat için yeniden yüklendiği
yer.
DEFICIT WEIGHT Eksik tonaj.Olması
gerekenden eksik ağırlık.
DELIVERY INSTRUCTIONS Teslim talimatları.Belirtilen
adresten malın alınıp dağıtım iskelesine teslim talimatı.Genellikle
bu tip talimatlar ihracatçı tarafından kara taşımacılığı operatörüne
ya da kara taşımacılığını tümleyen demiryolu taşıma operatörüne verilir."Shipping
Deliver Order" (Yükleme Teslim Talimatı) olarak da bilinir.
DEMDES "Demurrage/Despatch" için kısaltma.Malın
gemiden yüklemenin ya da boşaltmasının öngörülenden daha hızlı ya da daha
yavaş gerçekleştirilmesinde ödenen para.
DENSITY Yoğunluk.Beher metreküp ya da
başka hacim birimi başına yük ağırlığı.
DEPOT,CONTAINER Konteyner Deposu.Boş konteynerlerin
alınıp bırakıldığı boş alan.
DEQ "Delivered Ex Quay,(Duty Paid)" için
kısaltma.Rıhtımda teslim.Varış limanı belirtilmelidir.Malların gümrük
giriş işlemleri tamamlanmış olarak,ismi geçen uygun rıhtımın üzerindeki
limanda,DDU'nun yerine getirilmesi manasına gelir.Satıcının malların
teslimine kadar olan gümrük resimlerini,vergilerini ve diğer ücretleri
de içeren tüm masraf ve riskleri taşıması gerekir.
DES "Delivered Ex Shıp" için kısaltma.Gemide
teslim.Varış limanı belirtilmek suretiyle malları gümrük işlemleri tamamlanmadan,gemi
üzerinde teslim yükümlülüğünü yerine getirmesidir.Satıcı,belirlenmiş
limana gelene kadar geçen sürede mallara gelebilecek riskleri ve masrafları
karşılamak zorundadır.
DESTINATION Varış yeri,istikamet,destinasyon.Taşıyıcının
malı alıcı ya da acentesine teslim edeceği yer.
DETENTION 1.Verilen müsait zaman dışına
taşarak taşıyıcının ekipmanının gecikmesine sebep olan gönderici ya da
alıcıya verilen para cezasıdır.Demurraj yüke,detention ise ekipmana
uygulanır. 2.Aracın ve yükün çeşitli nedenlerle devlet tarafından alıkonulması.
DEVANNING Konteynerin yada kargo vanının
boşaltılması.
DF CAR "Damage-free Car" için kısaltma.Hasara
karşı özel ekipmana sahip yük vagonu.
DISCREPANCY LETTER OF CREDIT İhtilaflı
kredi mektubu/akreditif.Sunulan dökümanlar Kredi Mektubunun gerekliliklerine
uygun olmadığı taktirde "ihtilaflı" olarak muamele görür.Bankalar ihtilaflı
akreditiflerle muamele gerçekleştiremezler.Durumu alıcı ya da satıcıya
bildirip talimat beklerler.
DISPLACEMENT Geminin ağırlığı.Geminin
taşırdığı suyun metreküpünün deniz suyunun ortalama yoğunluğu olan 1,025
ton/m.'e bölünmesiyle hesaplanır.
DIVERSION Transit halindeki malın
ya da tüm geminin rotasındaki değişiklik.
DIVISION Taşıyıcının ortak yüklemelerden
elde edilen geliri bölüşme uygulaması.
DOCK Rıhtım.Kara taşımacılığında bir endüstriyel
bölge ya da taşıyıcı terminalindeki yükleme ve boşaltma platformu.
DOCK RECEIPT Rıhtım irsaliyesi.Malın
teslim alındığına dair belge.Çoğunlukla deniz konşimentosunun hazırlanmasında
kullanılır.
DOCUMENTS AGAINTS ACCEPTANCE (D/A) Alıcının
ödemeyi yapması halinde evrakın teslimine ilişkin bankaya verdiği talimattır.
DOLLY Konteynerin ön tarafını destekleyen
tekerlek seti.Konteyner bir çekiciye bağlı olmadığı zaman kullanılır.
DOOR TO DOOR Kapıdan kapıya taşıma.Eşyanın
göndericiden alıcıya kadar tüm taşıma işlemlerinin gerçekleştirilmesi.Evden
eve nakliye olarak da bilinir.
DRAFT Bir tarafın,(drawer-keşideci)
bir başka tarafı (drawee-muhatap) yazılı olarak gönderdiği,muhatabın
belirli bir tarihte belirli miktarda ödeme yapması yönünde koşulsuz
talimatıdır.
DRAFT,BANK Bir satıcının alıcıya genellikle
bir banka aracılığıyla gönderdiği çek,poliçe ya da senet.
DRAFT,CLEAN Hiçbir evrakın ekli olmadığı
çek,poliçe yada senet.
DRAFT,DATE Kabul tarihine bakılmadan belirli
bir tarihte vadesi dolan çek,poliçe ya da senet.
DRAFT,DISCOUNTED Bir kredi mektubu
altındaki kabul edilmiş ve bir banka tarafından iskontolu olarak satın
alınmış vadeli çek,poliçe ya da senet.
DRAFT,SIGHT Talep edildiğinde vesaik karşılığı
ödenebilen çek,poliçe ya da senet.
DRAFT,TIME Vesaik karşılığında ya da kabulü
rücuundan sonra belirli bir tarihte vadesi dolan çek,poliçe ya da senet.
DRAWBAG Bir ithalat harcının kısmi
geri ödemesidir.Geri ödemeler genellikle yapılır çünkü mallar harcın
tahsil edildiği ülkeden yeniden ihraç edilir.
DRAWEE Muhatap.Bir draft'ı düzenleyen
kişi ya da firmadır.Bu nedenle ödemeyi alan taraftır.
DRAYAGE Ağır yük taşıtı ya da kamyonla
yapılan yerel taşımalar için alınan ücret."Cartage" ile aynı anlamı
taşımaktadır.
DRSF "Destination Rail Freight Station"
için kısaltma."Varış yeri demiryolu yük taşıma istasyonu".
DRY CARGO Sıvı olmayan kargo.Genellikle
ısı kontrolü gerekmez.
DRY -BULK CONTAINER Kuru dökme yük
konteyneri.Küçük taneli,toz ve katı akışkan malları dökme halinde taşımak
için yapılmış konteyner.Özel bir şasi ya da platforma sahiptir.
DUMPING İndirim,fiyat kırma.Bir malı
bir ülkenin ortalama piyasa fiyatının altında ithal etmeye çalışmaktır.Genellikle
ihracatçı ülkenin sübvansiyonu vardır.
E
E.C.M.C.A. "Eastern
Central Motor Carriers Association" için kısaltma.ABD Doğu Yakası Motorlu
Taşıyıcılar Birliği.
E.W.I.B. "Eastern Weighing and Inspection
Bureau" için kısaltma.ABD Doğu Yakası Ağırlık Ölçüm ve Muayene Merkezi.
EDGE PROTECTOR Kasa,koli,kutu vb.taşıma kaplarında
metal şeritlerin malın ambalajına zarar vermesini engelleyen üçgen şeklinde
koruyucu.
EDI "Electronic Data Interface" için
kısaltma.Elektronik Veri Değişimi (E.V.D.).Bilgisayar sistemleri arasında
ticari bilgi akışını güvenli biçimde sağlayan veri değişim sistemi.
EDIFACT "United Nations Electronic Data Interchange
for Adminstration,Commerce and Transport"için kısaltma.Yönetim,ticaret
ve taşımacılık için elektronik bilgi alışverişi standartlarını belirleyen
kuruluş.Birleşmiş Milletler tarafından desteklenmiş,geliştirilmiş,Türkiye
Gümrüklerinde de uygulanan ticari elektronik ileti sistemi.UN/EDİFACT
olarak da bilinmektedir.
ELEVATING Tahıl ürünlerinde tahıl
asansörleri ile taşınması hizmetine biçilen değer.
ELKINS ACT ABD Kongresi'nin 1903 yılında
çıkardığı,yapılan muhasebe uygulamalarında belli standartlar getiren
ve yanlış uygulamalara ceza sistemi uygulayan kanun.
EMBARGO Ambargo.Bir ülkenin belirli
bir ülkeden çıkan tüm mallara ya da menşeine bakmadan belirli malın
taşınmasına getirilen yasak.
EMINENT DOMAIN Kamulaştırma.Devletin kamu
yararına özel mülkiyete ait mallara makul bir tazminatla el koyması.
EMPTY REPO Boş konteynerin taşınması
ve bu taşımaya ilişkin kontrat.
ENDORSEMENT Ciro.Çek/bono/konşimento gibi
kıymetli evrakın arkasına atılan imza.Ciro,kıymetli evraka konu olan
değerin hamiline devredildiğini gösterir.
ENTRY Giriş evrakları.İthal edilen malın
ülke içi pazarlara girişinden önce gümrük işlemlerinin gerçekleştirilmesi
için gümrük tarafından istenen belgeler.
EQUALIZATION Yükleyici ya da alıcıya,kargoyu
konşimento üzerinde belirlenen noktadan farklı bir yerden teslim almak
için verilen resmi izin.
EQUIPMENT INTERCHANGE RECEIPT (EIR) Ekipman
değişim belgesi.Konteynerin bir taşıyıcıdan diğerine ya da bir terminalden
diğerine taşınması için istenen evrak.
ETA "Estimated Time of Arrival" için kısaltma.Tahmini
varış zamanı.
ETHYLENE Etilen.Birçok meyve ve sebze tarafından
salgılanan,olgunlaşmayı hızlandıran gaz.Bazı ülkeler kullanımına sınırlamalar
getirmektedir.
EX-"FROM" Satış terimi olarak"Bir yerden"."Ex"
ya da "From" ibaresi malın çıkış noktasındaki satış değerini belirtir.Örn:"ex
Factory" malın fabrika çıkış fiyatını belirtir."Ex Dock" ise malın çıkış
limanındaki fiyatını ifade eder.
EX DEC "Shipper's Export Declaration"
anlamında bir terim.Göndericinin İhracat Beyannamesi.
EXCEPTION İstisnalar.Taşıyıcının kendi
terminalinde ya da yükleme limanında malı teslim aldığında görünür zarar
ya da kayıpları konşimento üzerine not etmesi.
EXIM BANK "Export-Import Bank" için
kısaltma.İthalat ve ihracatı teşvik etmek için kurulan,ihracatçıya kredi
garantisi ve verdiği ihracat kredilerine geri ödeme sigortası sağlayan
kamu bankası.
EXPIRY DATE Vade sonu.Kredi mektubu,çek,bono,akreditif,tarife
vb.için son geçerlilik tarihi.
EXPORT İhracat,Dışsatım.Belirli bir
ülkede üretilmiş,yeniden işlenmiş malların üçüncü ülkelere satılması.
EXPORT DECLERATION İhracat Beyannamesi.Malların
yabancı sevkinden önce devlet tarafından istenen belge.
EXPORT LICENCE İhracat izin belgesi.Sahibine
belirtilen malların,belirtilen yöne ihracatı gerçekleşmesine izin veren
belge.
EXPORT RATE Yerel limandan yabancı ülkeye
gönderilen yük için uygulanan fiyat.
EXW "Ex Works" için kısaltma.İş yerinde teslim.Satıcı
tarafından,satıcının kendi kuruluşunda (fabrika,depo vb.)alıcı için
malları hazır hale getirmesiyle satıcının yükümlülüklerinin sona ermesi
demektir.Aksi bir hüküm bulunmuyorsa satıcı,malları alıcı tarafından
sağlanan araca yüklemek ya da gümrük çıkış işlemlerini yerine getirmek
zorunda değildir.Malların satıcının kuruluşundan alınarak istenilen
yere götürülmesiyle ilgili bütün masraf ve riskleri alıcıya aittir.Bu
terim,satıcı açısından asgari yükümlülük içeren bir nitelik taşır.
F
F.D.A. "Food
and Drug Administration" için kısaltma.ABD Gıda ve İlaç İdaresi.
FACTOR Faktör.Satış alacaklarını hesaplamakta
kullanılan oran.
FAF "Fuel Adjustement Factor" için kısaltma.Bkz.BAF
FAK "Freight All Kinds" için kısaltma.Genel
kargo.Farklı alıcıların mallarının karma şekilde bulunduğu tam yüklenmiş
konteyneri ifade eder.
FALSE BILLING Yükleme evrakında ağırlık
ya da navlunun yanlış beyan edilmesi.
FAS "Free Alongside Ship" için kısaltma.Geminin
Bordasında Teslim.Belirlenen yükleme limanında malların gemi doğrultusunda
rıhtım ya da mavnaya yerleştirilmesiyle satıcının teslim yükümlülüğünün
yerine getirildiği anlamına gelir.Bu andan itibaren mallarla ilişkin
herhangi bir kaybolma ya da hasar ile tüm masraf ve riskler alıcı tarafından
üstlenilir.
FCA "Free Carrier" için kısaltma.Taşıyıcıya
masrafsız.Malların ihracat işlemleri tamamlanmış olarak alıcı tarafından
belirtilen yerde,onun tarafından belirtilen taşıyıcıya teslim edilmesiyle
birlikte,satıcının yükümlülüğünün de yerine getirilmiş olması anlamına
gelir.Eğer alıcı tarafından teslim için belirli bir nokta belirtilmemişse,bu
durumda satıcı,daha önce sınırları belirlenmemiş bir alan içinde ya da
yerde malları taşıyıcıya devredeceği noktayı kendisi seçebilir.
FCL "Full Container Load" için kısaltma.Tek
bir müşteri tarafından doldurulan konteyner.
FD "Free Discharge" için kısaltma.Serbest
tahliye.
FEEDER SERVICE Uzak mesafelere gidecek
olan kargonun yerel limanlardan merkezi aktarma limanına tahliyesi hizmeti.
FEEDER VESSEL Aktarma servisleri için
kullanılan küçük kapasiteli kısa mesafe gemileri.
FEU "Forty-Foot Equivalent Units"
için kısaltma.40 feet boyundaki konteyner standardı.20 feetlik konteyner
TEU olarak adlandırılır.2 TEU 1 FEU'ya eşittir.
FIATA "Federastion International des Associations
de Trasitaires et Assimillés" için kısaltma.Uluslararası Freight Forwarder
Dernekleri Federasyonu.Merkezi Zürih'te bulunan,93 ulusal taşımacılık,freight
forwarder,gümrük acenteleri ve lojistik dernek ve federasyonun üye bulunduğu
birlik.
FIFTH WHEEL Kamyonun çekicisini şasiye
bağlayan ve kilitleyen yarım daire şeklinde çelik parça.
FIO "Free In and Out"için kısaltma.Gemiden
ve gemiye yükleme ya da boşaltma için gereken liman masraflarının maliyetlerin
içinde olmadığını ifade eder."Liner In and Out"un tersidir.
FIRKIN 1Varilin 1/4'üne eşit hacim ölçü birimi.
FIXED COSTS Sabit maliyetler.faaliyete
bağlı olmayan masraflar.Taşımacılıkta terminal,depo,antrepo vb.kiraları,emlak
vergisi ve diğer sabit vergiler bu tür masraflardır.
FLAT CAR Tavanı ve duvarları olmayan
demiryolu vagonu.
FLAT RACK/FLAT BED CONTAINER İçine
yandan ve üstten mal yüklenebilen kenar ve duvarları olmayan platform
şeklindeki konteyner.
FMC (F.M.C.) "Federal Maritime Commission"
için kısaltma.ABD Ulusal Denizcilik Komisyonu.
FOB "Free on Board" için kısaltma.Gemide
masrafsız.Belirtilen yükleme limanında teslim.Satıcının malları belirtilen
yükleme limanında,gemi bordasına teslimi ile yükümlülüklerinin tamamlamış
olduğunu ifade eder.Alıcı bu noktadan itibaren malların kaybolma ve
hasarı ile ilgili tüm masraf ve riskleri üstlenir.FOB,satıcı tarafından
ihraç çıkış işlemlerinin yapılmasını gerektirir.
FOB FREIGHT ALLOWED FOB satış şartlarına
ek olarak alıcının malın çıkış noktasında gemi bordasına kadar olan
dahili taşımayı üstlenmesi.Bu satış türünde satıcı dahili taşıma masrafını
faturasından düşer.
FOB FREIGHT PREPAID FOB satış şartlarında
malın çıkış noktasından gemi bordasına kadar olan dahili taşımayı satıcının
üstlenmesi.FOB ibaresinin yanına dahili taşıyıcının adı ilave edilir.
FOB NAMED POINT OF EXPORTATION FOB satış
şartlarında satıcının belirtilen noktaya kadar malı teslim etme yükümlülüğünü
ifade eder.
FOB VESSEL FOB satış şartlarında satıcının
gerçekten gemi bordasına kadar masrafların ve ihracat dökümanlarını
hazırlama yükümlülüğünü ifade eder.
FOR "Free on Rail" için kısaltma."Demiryolunda
teslim"i ifade eden kargo satış terimi.
FORCE MAJEURE Zorunlu haller.Savaş,doğal
afet,deprem vb. gibi sözleşme taraflarının yükümlülüklerini yerine getirmelerine
engel denetimleri dışındaki olayları özetleyen ifade.
FORK LIFT Palet,kızak ve sandıkların
kaldırılıp indirilesi için kullanılan iş makinesi.
FOUL BILL OF LADING Taşıyıcı tarafından
malların hasarlı yüklendiğini gösteren konşimento."Clean Bill of Lading"in
karşıtı.
FOUR-WAY PALLET Dört taraftan iş makinesinin
çatallarına girebilecek şekilde dizayn edilmiş olan palet.
FREE ASTRAY Kaybolmuş bir malın bulunarak
doğru destinasyona bedelsiz gönderilmesi.
FREE IN AND OUT (FIO) Geminin yükleme
ve boşaltma masraflarının kiracı ya da yükleyici tarafından ödenmesi
durumu.
FREE PARTICULAR AVERAGE (FPA) Sigortalayanın
batma,yangın,çarpışma ve karaya oturma gibi haller dışında kısmi ziyan
ya da hasarı ödememesi halini ifade eden bir deniz sigorta terimi.
FREE OUT Geminin boşaltma masraflarının
kiracı tarafından ödenmesi durumu.
FREE PORT/FOREIGN TRADE ZONE Liman
Serbest Bölgesi.Gümrükten muaf malların elleçlendiği liman.
FREE TIME Serbest,ücretsiz süre.Yükleme/boşaltma
ekipmanlarının ücretsiz olarak kullanılabileceği ilave zaman.
FREE TRADE ZONE Serbest Ticaret Bölgesi.Bir
ülkenin devleti tarafından yasaklanmamış malların gümrükten muaf olarak
girebileceği liman bölgesi.Bu bölgede mallar yüklenebilir,depolanabilir,imal
edilebilir ve yeniden ihraç edilebilir.
FREIGHT Navlun.Hem yük hem de tük
taşıma bedelini ifade eden terim.
FREIGHT BILL Navlun faturası.
FREIGHT FORWARDER Taşıma işleri organizatörü.
FREIGHTERS Yük gemileri.Soğuk hava
depolu ya da ambalajlı mal gemileri;konteyner,kısmi konteyner taşıma
gemileri ve mavna taşıyıcıları.
FTL "Full Truck Load" için kısaltma.Tek
başına yükleyici ve tek bir alıcı için yüklenen kamyon.
FULL CONTAINERSHIP Kalıcı konteyner
hücreli ya da diğer tip kargolar için boş alanı olmayacak şekilde teçhizatlandırılmış
gemilerdir.
G
GATEWAY
Geçiş noktası.Taşımacılık hatları arasında kargonun geçiş yaptığı nokta.
GATT "General Agreement on Tariffs
and Trade" için kısaltma.Ülkeler arasında ticaretin kolaylaştırılması
ve hacmin artırılması için çok taraflı imzalanan uluslar arası anlaşma.GATT
1994 yılında yerini Dünya Ticaret Örgütüne (WTO) bıraktı.
GBL "Government Bill of Lading" için
kısaltma.Devlet Konşimentosu.
GDSM "General Department Store Merchandise"
için kısaltma.Genellikle kitle üretimi yapan firmaların mallarının dahil
olduğu yükleri ifade eden terim.Bu ifade genellikle hizmet sözleşmelerinde
kullanılır.
GENERAL CARGO SHIP Karışık yük gemileri.Ambalaj
şilepleri;otomobil,canlı hayvan,palet ve kereste taşıyıcıları bu kapsama
girer.
GENERAL SET (GEN SET) Soğuk hava tertibatlı
(Reefer) konteynere monte edilen ve transit süresi içersinde soğutmayı
sağlayan portatif jeneratör.
GO-DOWN Uzakdoğu'da malların depolanıp
dağıtımının yapıldığı depoya verilen ad.
GOODSNECK Konteynerin traktöre bağlanması
için şasinin yükseltilmiş tarafı.
GRI "General Rate Increase" için kısaltma.Genel
fiyat artışı.Genellikle bir konferansa üye deniz hat taşımacılarının
genel taife üzerinde yaptığı zammı ifade eder.
GROSS TONAGE (GT) Gemilerde (0,2+0,02
Log 10V) şeklinde ampirik formülle yaklaşık olarak hesaplanan brüt ağırlık
(V=Geminin toplam hacmi).
GROSS WEIGHT Brüt ağırlık.Malların,paletlerin,konteynerin,paketlerin
ve vagonların toplam ağırlığı.
GROUPAGE Grupaj,konsolidasyon.Küçük
ambalajlardaki parsiyel yüklerin büyük taşıma kaplarına aktarılarak
birleştirilmesi servisi.
GVW "Gross Vehicle Weight" için kısaltma.Brüt
araç ağırlığı.
H
HARBOR MASTER
Liman Kaptanı.Bir limanda gemilerin yanaşma,manevra ve demirleme gibi
işlerine nezaret eden kişi.
HATCH Bir güverte ambar kapakları.Kargo
girişlerinin yapıldığı ambar ağzı.
HAZ MAT "Hazardeous Materials" için kısaltma.Tehlikeli
madde.
HEAVY LIFT CHARGE Bir geminin normal
yükleme ekipmanlarının taşıyamayacağı kadar ağır olan yüklerin kaldırılması
için alınan ücret.
HIGH-DENSITY COMPRESSION Metreküp
ağırlığı 14,5 kilogram olan standart bir pamuk balyasının kompresyonu.Genellikle
deniz yoluyla ihraç edilen pamuk yüklerinde kullanılır.
HITCHMENT Bağlama Hizmeti.Değişik yerlerden
gelen,bir göndericiden bir alıcıya tek bir konşimento altında nakledilen
malın parçalarını birleştirme hizmeti.
HOPPER BARGE Gemi yükleme ve boşaltmalarında
kullanılan dibi açılır büyük kova biçiminde mavna.
HOUSE-TO-HOUSE Kapıdan kapıya taşımanın
diğer adı.
HOUSE TO PIER Kapıdan iskeleye.Taşıyıcı
gözetiminde taşıyıcı tarafından bir konteynere yüklenen kargo.Kargo
ihraç edildiğinde yabancı varış iskelesinde boşaltılır.
HUMPING Bir hareketli demiryolu vagonunu
bir katar oluşturmak amacıyla demiryolu sınıflandırma alanında hareketsiz
demiryolu vagonuyla birleştirme işlemi.Vagonlar yer çekimi sayesinde
bir kamburdan ya da tepecikten uygun raya taşınır.
I
IATA "Internatıonal
Air Transport Organisation" için kısaltma.Uluslararası Hava Taşımacılığında
Yolcu ve Kargo Taşımacılığın tariflerini ve yetkilendirilmelerini denetleyen
örgüt.
I/A "Indepedent Action" için kısaltma.Konferans
üyelerinden birinin anlaşmanın genel oran ve kurallarından yola çıkarak
başka bir tarife ya da kural yazma hakkıdır.
I.C.C "Internatıonal Chamber of Commerce"
için kısaltma.Milletlerarası Ticaret Odası.
I.E. "Immediate Exit" için kısaltma.ABD Gümrüklerinde
kullanılan,malların getirildiği ve hemen ABD sınırları içerisinde taşınmadan
ihracat edildiği zaman gümrükleme acil çıkış formu.
I.M.C.O. "Internatıonal Maritime Consultative
Oraganization" için kısaltma.Uluslararası Denizcilik Danışma Organizasyonu.Tüm
ülkelerin katıldığı,tehlikeli mallar,dökme yük ve genel denizcilik kuralları
hakkında tavsiye kararları alan forum.
I.M.D.G. CODE "Internatıonal Maritime
Dangerous Goods Code" için kısaltma.Uluslararası Denizcilik Tehlikeli
Maddeler Kodu (U.D.T.M. Kodu).IMO tarafından yayınlanan ve tehlikeli
maddelerin uluslar arası taşıma kurallarını ve sınıflandırılmasını belirleyen
kurallar.
I.S.O. "Internatıonal Standarts Organization"
için kısaltma.Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu.Donatımdan
paketlemeye,etiketleme ve evrak tanzimine kadar her türlü konuda uluslararası
standart oluşturan kuruluş.
I.T. "Immediate Transport" için kısaltma.Acil
Taşımacılık.Taşıyıcı tarafından hazırlanan,taşıma ABD liman girişinden
itibaren başlayarak son varış yerindeki gümrükleme işlemlerinin yapılmasında
kullanılan belge.Taşıma son varış yerindeki gümrükleme işlemlerini sona
erdirir.Aynı zamanda Aktarma-Girişi olarak adlandırılır.
IGLOO Hava taşımacılığında kullanılan ve
uçak gövdesi şeklinde konteyner.
IMAGE PROCESSING Görüntü işleme.Bir
şirketin belgelerinden elektronik fotoğraflar alması ve elektronik ortamda
bu fotoğrafların sistemli olarak depolanması sistemi.
IMMEDIATE EXPOTATION Acil ihracat.Bir limana
gelen yabancı malın aynı limandan gümrük vergisi ödemeden ihraç edilmesini
sağlayan kayıt.
IMPORT İthalat,dışalım.Yabancı bir ülkede
üretilmiş ürünün ülke gümrük sınırları içine satılmak üzere alınması.
IMPORT LICENCE İthalat Ruhsatı.Bazı
devletlerce üstlenen ve düzenlenen malların ithalatı için gerekli evrak,lisans.
IN BOND Gümrük vergisi ödenmeden,gümrük
kontrolü altında hareket eden kargo.
INBOND LOGISTICS Tedarik Lojistiği.Ana
konuları etkin güzergahın ve programın belirlenmesi,aksam parçalarının
teslim alışında zamanın programlanması,sevkıyat hareketlerinin uydudan
izlenmesi,teslim-alma noktalarında barkod doğrulaması,tedarikçi koordinasyonu;malzeme
yönetimi ve iade edilebilir konteyner kontrolü olan lojistik yönetim
alanı.
IN GATE Kapıda.Konteynerin taşıyıcıdan
tren istasyonunda ya da limanda indirildiği andaki alım-satım ya da
değişim işlemleri.
IN TRANSIT Transit halde.
INCENTIVE RATE Ayrıcalıklı tarife.Yükleyici
tarafından belirlenmiş hacimden daha fazla hacim fiyat tarifesi.Normal
hacmi aşan bölüm için sunulur.
INCOTERMS Milletlerarası Ticaret Odası'nın
(ICC) ticari satış terimleri için kullandığı kısaltmalar kataloğu.Satıcı
ve alıcının taşıma,sigorta ve sorumluluk masraflarının hangi noktada
el değiştirdiğini açıklayan dünyaca kabul görmüş satış şekilleri.Bu
terimler en son 2000 yılında gözden geçirilmiştir.
INDEMNITY BOND Güvence bonosu.Taşıyıcıya
bir zarar vermeden tutma sorumluluğunu üstlenen anlaşma.
INFOPARTNERING Bilgi ortaklığı.Perakendeciler,toptancılar
ve üreticilerin nerede paylaşımlı "eyleme çevrilebilir bilgi"ye dayalı
ortaklıklar geliştirebileceği ve gerçek-zamanlı iletişim bağlantıları
kurabileceğini gösteren etkin bir tüketici tepkisi öğesi.
INDEPENDENT ACTION Konteyner taşımacılığında
belirli bir hatta bir taşıyıcının kartel dışına çıkarak konferans dışı
daha ucuz taşıma tarifesi uygulaması.
INDEPENDENT TARIFF Bağımsız tarife.Anlaşmanın
ya da konferans sisteminin bir parçası olmayan her fiyat tarifesi.
INDUCEMENT Bir geminin önceden belirtilen
rotasında olmamasına karşılık daha sonra bu limanda o geminin uğrama
masraflarını karşılayacak miktarda yük çıkması ve bu limanın gemi güzergahına
dahil edilmesi.
INHERENT VICE Ürünün iç özelliklerini belirten
sigorta ve hukuk terimi.Bazı ürünler iç özelliklerinden dolayı durdukları
yerde yanabilir,bozulabilir ve diğer ürünlere zarar verebilir.Sigorta
poliçeleri bu ürünleri istisnai şartlara bağlar.
INLAND CARRIER Ülke içi liman ve noktalara
taşıma organize eden taşıyıcı.Belirli olmayan limanlar ya da noktalar
arası ithalat ya da ihracat trafiğini kontrol eden taşımacı.
INSOURCING İç kaynak kullanımı.Outshurcing'in
tersidir.Kurum içinde gerçekleştirilen hizmet.
INSPECTION CERTIFICATE Gönderilmekte
olan malların kalitesini ve/veya sayısını onaylamakta olan firma ya da
SGS ve Lloyd's gibi bağımsız kuruluşların verdiği sertifika.Bu tip sertifika
genellikle akreditif şartı olarak malların kalitesi hakkında güvence
için istenir.
INSTALLMENT SHIPMENTS Bütünleyici
yüklemeler.Bir akreditif şartları altında yükleme yapılmasıdır.Genellikle
müsaade edilen ve verilen zaman içerisinde yapılmalıdır.
INSULATED CONTAINER Yalıtılmış konteyner.Duvarlarından,çatısından,tabanından
ve kapısından açık hava,ısı,basınç,nem vb. değişimlerinden korumak için
izole edilmiş konteyner.
INSULATED CONTAINER TANK Yalıtılmış
Tank Konteyner.Sıvı,gaz ve kimyevi madde taşımacılığında kullanılan
her türlü atmosfer olayından yalıtılmış tank biçiminde konteyner.
INSURANCE Sigorta.
INSURANCE ALL-RISK Muafiyet sınırı olmayan
ya da en azda olan sigorta.bu tip sigortalar taşıyıcıya transit sırasında
meydana gelebilecek zararlara en geniş sigorta miktarı vaat eder."All
Risk" kavramı her şeyi kapsadığı şeklinde yanlış yorumlanmamalıdır."All
Risk" sigortalar iyi incelenmeli ve savaş,sel,deprem gibi durumları
kapsayıp kapsamadığı sorulmalıdır.
INSURANCE,GENERAL AVERAGE Genel Avarya
Sigortası.Deniz taşımacılığında gemide kalan kargonun güvenliği için
kargonun bir kısmının bilinçli olarak zarara uğratılması.
INSURANCE LIQUIDATIONS Hasarlı Ürün
Avcıları.sevkıyat sırasında hasar gören ve sigorta şirketlerince kayıp
olarak nitelendirilen ürünleri satın alma konusunda uzmanlaşmış tali
piyasa şirketleri.
INSURANCE,PARTICULAR AVERAGE Kişisel
nakillerde tehlikelere karşı sigortalanmış mallardaki kayıp için kullanılan
deniz sigortası terimi.Kısmi ortalama alınabilir ama bunun için zararın
belirli bir yüzdeden fazla olması gerekir.Bu oran yükün değerinin genellikle
%3-%5'tir.
INSURANCE WITH AVERAGE CLAUSE Eğer sigorta
edilmiş kargoya olan zarar % 3'ü ya da sigorta edilen malın değerinin
yarısını geçerse bu madde uygulanır.Eğer taşıma aracı yanar,batar ya da
çarpışırsa tüm zarar ödenir.Deniz sigortasında ortalama (avarage) kelimesi
kısmi zarar ya da kısmi kayba denilir.
INTEGRATED LOGISTICS Bütünleşik lojistik.Tüm
tedarik zincirinin yönetim tarafından hammadde tedarikinden mamul ürünün
dağıtımına kadar sistem çapında görülmesidir.İşlevlerin tek tek ayrı
ayrı olarak yönetmekten ziyade tedarik zincirini tek bir varlık olarak
oluşturan tüm işlevlerin yönetilmesi gerekir.
INTEGRATED OPERATOR Bütünleşik işletmeci.Yükün
teslim alındığı andan teslim edildiği ana kadar olan tüm hareket sürecini
kontrol eden bir servis.Daha sıkı bir programlama ve toplam kontrolün
daha iyi bir hizmete götüreceği düşüncesidir."Integrated Operators"
daha çok kendi araçlarını kullanırlar.
INTERCHANGE Aktarma yeri/istasyonu.Yükün
hatlar arasında bir taşıyıcıdan diğer bir taşıyıcıya aktarılması.
INTERCHANGE POINT Yükün bir taşıyıcıdan
diğer taşıyıcıya aktarıldığı yer.
INTERCOASTAL İki sahil arasındaki deniz taşıma
hizmeti.
INTERLINE FREIGHT Aktarmalı yük.Çıkış
noktasından varış yerine iki ya da daha fazla ulaşım hattı üzerinde giden
yük.
INTERMEDIATE POINT İki taşıma rotasının arasında
bulunan nokta.
INTERMODAL Kargo konteynerinin farklı taşımacılık
modları (deniz-kara-tren-hava) arasında hareketi.
INTERMODAL TRANSPORTATION Intermodal
taşımacılık.Malları teslim etmek için birden fazla taşıma moduna başvurulması.Römorkların-konteynerin
demiryolu artı en az bir başka taşıma şekli ile bu şekilde hareketi.
INTERPLANT LOGISTICS Tesis içi lojistik.Üretim
ve depo tesisleri içinde gerçekleştirilen mini lojistik hareketleri
ifade eder.
INTERSTATE COMMERCE ABD'de Eyaletler arası
Ticaret.İki ya da daha fazla eyaletteki alıcılar ve satıcılar arasındaki
mal alışverişi.
INTERSTATE COMMERCE COMMISSION ABD'de
Eyaletler arası Ticaret Komisyonu.ABD Kongresi'nin eyaletler arası ticaret
yapan taşıyıcılar ile ilgili olarak kabul ettiği kanunları uygulamakla
görevli federal organ.Doğrudan kongreye karşı sorumludur.
INTRASTATE COMMERCE ABD'de eyalet içi ticaret.Alıcı
ile satıcı arasındaki tüm işlerin eyalet içinde yürütülmesi.
IN-TRANSIT COMMERCE (I.T.) Bir limana
gelen yabancı malların diğer limana zabıt altında taşınmasına izin veren
vesika.Diğer limanda da ilk malların yerini alabilen mallar geriye gönderilir.
INVENTORY Envanter.
INVENTORY COST Envanteri bulundurmanın mali
yükü.
INVENTORY TURNOVER Bir şirketin herhangi
bir ürününde yıllık olarak envanterini kaç kere çevirdiği oranı.Şirketlerin
envanter yönetimi başarısında en önemli kriterdir.
INVESTMENT RECOVERY Yatırımın geri
kazanılması.
INVOICE 1-Fatura. 2-Denizcilikte alıcıya
gönderilmiş malların sayısını,fiyatını,deniz işlemleri vergilerini gösteren
liste.
INWARD FOREIGN MANIFEST(IFM) Manifesto.Yükün
tipi ve miktarı konusunda tüm detayların belirtildiği belge.Kargo kontrolünün
ana kaynağıdır.Tüm dünya limanlarında istenir.
IPI "Inland Point Intermodal" için kısaltma.Taşıyıcıların
yükleme evrakında kullandıkları liman dışı kara noktalarına denir.
IRREGULAR Standart dışı,düzensiz.
IRREVOCABLE LETTER OF CREDIT Gayrı
Kabil-i Rücu Akreditif.Havale alan kimse tarafından tüm terimler ve
şartlar yerine getirilmişse,banka tarafından belirtilmiş miktarda ödeme
garantili akreditif.Bu tip akreditif satıcı ve alıcının karşılıklı rızası
olmadan geçersiz kılınamaz.
ISO 9000 ISO 9000 Standardı.Merkezi Cenevre'de
bulunan Uluslar arası Standartlar Örgütü ISO'nun derlemiş olduğu bir
dizi kalite güvence standardı.
ISO INTERNATIONAL STANDARTS ORGANIZATION
Uluslar arası Standartlar Örgütü. Bkz.ISO
ISSUING BANK Akreditifi açan,alıcının bankası.Gerekli
evraklar teslim edildiği anda bağlı tuttuğu ürün bedelini satıcıya ya da
bankasına öder.
ISSUING CARRIER Taşıma evraklarını çıkaran
ya da tarife basan taşıyıcı.
J
JACKET Konserve
kutusu ve şişelerin etrafına konulan ahşap ya da fiber koruyucu.
JACOB'S LADDER Borda etmek için kullanılan
aracın yanından sarkan ip merdiven.
JETTISON Gemi tehlikede iken kargo
ya da alet malzemelerin (jetsam) gemiden atılmasına denir.
JIT "Just in Time" için kısaltma.Depolama
maliyetini en düşük seviyeye getiren envanter kontrol metodu.Metodun
başarıya ulaşması için konteynerlerin depolama alanına tam zamanında,ne
erken ne de geç gelmesi gerekir.
JOINT RATE Birinci taşıma noktasından
diğerine kadar uygulanan fiyat.Bu ulaşım sistemleri hatlar arasında
anlaşılmış ve onaylanmış tek tarifedir.
K
KILOGRAM Kilogram.1000
gr. ya da 2.2046 pound eşitliğinde ağırlık birimi.
KING PIN Şasinin ön tarafına çekiciyle
bağlantıyı sağlayan parça.
KNOCKED DOWN (KD) Ekonomik bir yükleme yapmak
için yükün yeniden montajlanmak üzere parçalarına ayrılması.
KNOWN LOSS Bilinen kayıp.Teslimat
anında ya da öncesinde tespit edilen kayıp.
KT Kilo ton ya da metrik ton.1000 kilo
ya da 2,204.6 pound
L
L/C "Letter
of Credit" için kısaltma.Akreditif,Kredi Mektubu.
LADEN Aracın ya da geminin bordasına yüklü
halde.
LADING Yüklenen mal ve yük içeriğini
ifade eder.
LANDBRIDGE Köprü ülke taşıması.Bir malın
deniz yoluyla ikinci bir ülkenin kara ya da demiryolu ile taşınarak üçüncü
ülkelere taşınması.Asya çıkışlı bir malın ABD'de karada taşınıp deniz
yoluyla Avrupa'ya aktarılmasında olduğu gibi.
LANDED COST Bir ürünün taşıma maliyetleri
de dahil,alıcıya toplam maliyeti.
LANDING CERTIFICATE Bazı ithalatçı ülkenin
konsoloslukları tarafından gümrüğe tabi mallar için ihraç noktası ya da
yerinde düzenlenen sertifika.
LANDING GEAR Şasinin ön tarafında çekiciden
ayrıldığında dorseyi dengede tutmaya yarayan parça.
LASH "Lighter Aboard Ship" için kısaltma.Malları
kaldırmak boşaltmak için bir vince sahip gemi.
LCL "Less than Container Load" için
kısaltma.Parsiyel yükleme yapılan konteyner.Birden fazla yükleyici ve/veya
birden fazla alıcısı olması gerekir.
LESS THA TRUCKLOAD Bkz. LCL
LETTER OF CREDIT (LC) Akreditif,kredi mektubu.Malı
ithal eden alıcı adına bir bankanın satıcıya belirli şartları yerine
getirmesi ve belirli belgelerin teslimi şartıyla belirli miktarda ödeme
yapması için verilen yetki.
LETTER OF CREDIT-REVOLVING Yenilenen akreditif.Belli
miktardaki dönülmez akreditif,belirlenen bir vade sonunda aynı miktar
için kendini yenilemektedir.
LETTER OF CREDIT-TRANSFERRABLE Devredilebilir
akreditif.Lehdarı ödeme yapacak olan bankadan,akreditifin tamamını ya da
bir kısmını üçüncü bir şahsa devretmesini talep edebileceği akreditif
türüdür.
LETTER OF IMDEMNITY Tazminat mektubu.Temiz
bir konşimento (Clean Bill of Lading) elde etmek için malların muayenesinde
hasar ve zarar tespit edilmesine rağmen bazen göndericinin imzalayıp
taşıyıcıya verdiği belge.
LIGHTENING Geminin limana yanaşabilmesi için
demirliyken yükünün bir bölümünü boşaltıp hafiflemesi.
LINE HAUL Hat taşıması.Yerel servisin
dışında bir şehirden diğerine yapılan taşımalardır.
LINER Düzenli olarak belirli limanlar
arasında hat taşımacılığı yapan gemi.
LLOYD'S REGISTRY LLOYD Sicili.Gemilerin tetkik
ve sınıflandırılmasını yapan ve böylece sigortacıların ve diğer ilgili
kişilerin sigorta ya da kullanıma sunulan gemilerin kalite ve durumu
hakkında bilgilendiren kurum.
LOCAL CARGO Yerel yük.Yerel bölgede taşıyana
teslim edilen ya da taşıyandan nihai alıcıya teslim eden yük.
LOGISTICS Lojistik.Müşteri memnuniyetini
sağlamak için üretimden tüketime kadar malların,hizmetlerin ve ilgili
bilgilerin etkin ve verimli akışını ve depolanmasını sağlayan planlayan,uygulayan
ve denetimi yapan tedarik zinciri parçası.
LONG TON Büyük ton.2,204 pound.
LONGSHOREMAN Liman işçisi.Limanda gemileri
yüklemek ve boşaltmak üzere görevlendirilen kişi.
LOOSE Ambalajsız,paketlenmemiş mal.
M
M.M.F.B. "Middlewest
Motor Freight Bureau" için kısaltma.ABD'de Orta Batı Kargo Ofisi.
MALPRACTICE Yolsuzluk.Taşıyıcı tarafından
müşterilere cazip kargolar için iskonto ya da navlun değer biçilen illegal
düşük bedeller.Bu durumda düşük tarifeden değer biçilen malzemenin içeriği
bildirilmez.
MANDAMUS Özel işlemler yapılabilmesi
için mahkemeden gelen karar.
MANIFEST Manifesto.Taşıyıcı ve acentesi tarafından
hazırlanan detayların listesini gösteren belgedir.Gemideki toplam kargonun
özet detaylarıdır.Genellikle gümrük amaçlı kullanılır.
MARINE INSURANCE Deniz sigortası.Deniz
riski sonucunda ortaya çıkabilecek kayıpları kapsamak üzere yapılan
akdi bir sigorta türüdür.Tekne,P&I,Kargo"Hamule" vb.türleri vardır.
MARITIME Denizde ya da limanda denizcilik
mahkemesinin yetkisi ile yapılan denizcilik ya da ticaret işi.
MARKING Kargo paketlerinin üzerine
tanınmayı kolaylaştırmak için yerleştirilen numara,belge ya da diğer
sembollerdir.Mark olarak da bilinir.
MARLINESPIKE İşaretlenmiş metal çubuk.Kıyı
halatının bağlanması için kullanılır.
MASTER INBOND Amerikan Gümrüğünün,EDI BILGE
sistemi olan AMS altında uyguladığı ve yabancı kargoların Amerika'da
elektronik raporlamasına olanak sağlayan program.
MATE'S RECEIPT (Eskiden) Kargonun ikinci
kaptan tarafından imza karşılığında alındığını gösteren makbuz.Makbuza
sahip olan konşimentoya ve değiştirme hakkına sahiptir.
MBM 1000 board feet.1 MBM 2,265 cm.ye
eşittir.
MCFS "Master Container Freight Station" için
kısaltma.Ana konteyner kargo istasyonunun kısaltmasıdır.Bkz.CFS.
MEASUREMENT CARGO Temel hacim ölçülerinden
hesaplanarak ücretlendirilen kargo.
MEASUREMENT TON 400 feet3 eşitliğinde hacim
birimi.
MECHANICALLY VENTILATED CONTAINER
Havalandırmalı konteyner.
MOMERANDUM BILL OF LADING Şehir içi konşimento.Konşimento
sureti.
METER Metre.Yaklaşık 39,37 inç ve 100 cm.
karşılık gelen uzunluk birimi.
METRIC TONE 2,204.6 pound ya da 1000
kg. eşiti ağırlık birimi.
MICROBRIDGE Kargonun çıkış noktasından
yüklenip,nihai olarak boşaltıldığı yere kadar deniz taşımacısı tarafından
sağlanan taşımadır.Bu esnada kargo ve navlun taşıyıcının sorumluluğundadır.
MILE Mil.Kara mili yaklaşık 1609 m.,bir deniz
mili ise yaklaşık 1852 m.dir.
MINI LANDBRIDGE Konteynerin deniz
yolu ile taşındıktan sonra demiryolu ya da kamyon ile önceki limana sevk
edildiği kombine taşımacılık sistemi.
MINIMUM BILL OF LADING Konşimento
maddelerinden biri.En düşük fiyatın taşıyıcı tarafından uygulanmasını
belirtir.Bu fiyatlandırma her ton için güncel fiyat ve kesin miktarda
olabilir.
MINIMUM CHARGE Malın taşınması için değer
biçilen en düşük ücret.
MIXED CONTAINER LOAD Değişik eşyaların
konteynere tek yükleme içinde yüklenmesi.
MLB "Mini Landbridge" için kısaltma.İlgili
maddeye bakınız.
WODIFIED ATMOSPHERE Gaz karışımlarının konteyner
içinde normal atmosfer basıncına değiştirilmesi.
MT "Metric Ton" için kısaltma.100
kg'ye eşit ağırlık birimi.
MULTIMODAL Kombine sistem.Konteynerin deniz
yolu ile taşındıktan sonra demiryolu ya da kamyon ile önceki limana sevk
edilmesi.
MULTITANK CONTAINER İki ya da daha
fazla likit tank ihtiva eden konteyner.
N
N.C.I.T.D. "Natıonal
Committee on International Trade Documentation" için kısaltma.ABD Uluslar
arası Ticaret Belgelendirilmesi Ulusal Komitesi.
N.M.F.C. "Natıonal Motor Freight Classification"
için kısaltma.ABD'de Ulusal Kara Kargo Sınıflandırması.
N.P.C.F.B. "North Pacıfıc Coast Freight
Bureau" için kısaltma.ABD Kuzey Pasifik Kıyısı Kargo Ofisi.
NAUTICAL MILE Deniz mili.Yaklaşık 1852 metrelik
deniz mesafe birimi.
NEC "Not Elsewhere Classified" için kısaltma."Başka
yerde sınıflandırılmış" anlamında konşimento terimi.
NEGETIOABLE INSTRUMENTS Çek,senet,bono
ya da konşimento gibi ciro edilebilir belgeler.
NES "Not Elsewhere Specified" için
kısaltma."Başka yerde belirtilmemiş" anlamında konşimento terimi.
NESTED Yer ve hacimden tasarruf sağlayan,bir
malın diğeri içinde tamamen gömüleceği şekilde paketleme.
NET TARE WEIGHT Net dara ağırlığı.Taşıma
birimlerinin kendi ağırlığı.
NET TONNAGE (NT) Net tonaj.Geminin sertifikasında
yazan net ağırlığıdır.Bazı liman masrafları bu ağırlık üzerinden hesap
edilir.
NET WEIGHT Net ağırlık.Herhangi bir
paketleme olmadan malın özgül ağırlığıdır.
NEUTRAL BODY Üyelerinin deniz konferansı
kararlarına uyarak kendine özgü politika ile vergi ihlallerini inceleyen
ve taşıyıcı belgelerini kontrole almak için kurulan örgüt.İhlaller üyelere
rapor edilir ve önemli cezalar verilir.
NO-SHOW Kargonun rezervasyonu yapıldığı halde
denize açılmadan vaktinde yetişememesi ve bu yüzden yüklenmemesi.
NOI "Not Otherwise Indexed" için kısaltma."Endekste
gösterilmemiş" anlamında konşimento terimi.
NOIBN "Not Otherwise Indexed By Name"
için kısaltma."Aksi belirtilmedikçe isim tarafından gösterilmemiş" anlamında
konşimento terimi.
NON-DUMPING CERTIFICATE Bazı ülkeler tarafından
gemi ve diğer ürünlerin ucuza satılmasını önlemek için istenilen belge.
NON-VESSEL OPERATING COMMON CARRIER (NVOCC)
Başkasının gemisini kullanan ve kendi namına konşimento düzenleyen;deniz
taşıyıcısından yer alıp bunları ihracatçılara satan konsolidatör firmalar,taşıma
işleri komisyoncuları.NVOCC konşimento düzenler,tarif yayınlar ve hatta
fiziki taşımayı gerçekleştirmeden taşıma işlerini organize ederler."Non-Vehicle
Operation Common Carrier" olarak da geçmektedir.
NOR "Notice of Readiness" için kısaltma.Hazırlık
mektubu.Geminin yüklenmeye hazır olduğuna dair bildiri.
NOS "Not Otherwise Specified" için
kısaltma."Başka türlü belirtilmemiş" anlamında konşimento terimi.
NOSE Burun.Vagon ya da konteynerin ön kısmı.
O
O.E.C.D. "Organization
of Economic Cooperation and Development" için kısaltma.Merkezi Paris'te
olan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü".Dünyanın en büyük gayri
safi milli hasılaya sahip ülkelerinin oluşturduğu örgüt.
O.P.I.C. "Overseas Private Investment
Corporation" için kısaltma.ABD'de Denizaşırı Özel Yatırım Örgütü.
OCEAN BILL OF LADING (OCEAN B/L) Deniz
konşimentosu.İhracatçı ile taşıyıcı arasında taşıma sözleşmesidir.Taşıyıcının
malzemeyi aldığının kanıtıdır.Ciro edilebilir türden ise kargo seyir
halindeyken konşimento satılabilir,alınabilir ya da takas edilebilir.
ODS "Operating Differential Subsidy " için
kısaltma. ABD hükümeti tarafından taşıma firmalarına verilen nakit teşvike
verilen ad.
ON BOARD Konşimento üzerinde kargonun
gemiye yüklendiğini gösteren ifade.Akreditif şartları gerektiğinde konşimentoda
belirtilir.
ON DECK Gemide konşimento üzerinde
kargonun açık güverteye yüklendiğini gösteren ifade.
OPEN ACCOUNT Açık hesap.Malın yabancı
alıcıya ödeme garantisi olmaksızın yüklendiğini gösteren ticari anlaşma.
OPEN INSURANCE POLICY Açık sigorta
poliçesi.Deniz Taşımacılığında bir ihracatçının belirli bir vadede yapacağı
taşımaların tümünü kapsayan sigorta.
OPEN TOP CONTAINER Yükleme ve boşaltmanın
üstten yapılabildiği,üzeri sökülebilir tavan kapağı olan ya da branda
ile kaplı konteyner tipi.
OPERATING RATIO Taşıyıcının net satışı ile
masraflarının karşılaştırılması.Operasyon verimliliğini ölçmede başvurulur.
OPTIMUM CUBE Konteyner yüklemesinde
erişilen en yüksek hacim.
ORDER-NOTIFY (O/N) Malın gümrükten çekilmeden
önce teslimini ifade eden konşimento terimi.Genellikle akreditifli mallar
için geçerlidir.
ORFS "Origin Rail Freight Station" için kısaltma.Kargo
treni çıkış istasyonu kısaltması.Malın çıkış tren istasyonu.
ORIGIN Malın taşınmaya başladığı çıkış
yeri.
ORIGINAL BILL OF LADING (OBL) Orijinal
konşimento.Taşıyıcı sözleşmesinin tamamlanması için istenilen imzalı
evrak.Konşimentoyu düzenleyen taşıyıcı evrak üzerine "original" ifadesi
koymalıdır.
OS&D "Over,Short or Damaged" için
kısaltma.Yükleme esnasında malın,"fazla,eksi ya da hasarlı" bulunması
halinde konşimento üzerine konan ifade.
OUT GATE Konteynerin tren ya da gemi
limanından ayrılışındaki işlemler.
OVERCHARGE Basılı tarifenin üzerinden ücretlendirme.
OVERHEIGHT CARGO 8 feet'den daha yüksek
olan,dolayısıyla standart konteynere yüklenemeyen kargo.
OWNERCODE (SCAC) "Standart Carrier
Abbreviation Code" için kısaltma.Bireysel adi taşıyıcıyı tanımlar.
P
P&I "Protection
and Indemnity" için kısaltma.P&I sigortası,ortaya çıkacak yük ve
çevre hasarlarının miktarının reasürans şirketleri tarafından karşılanamayacak
kadar büyük miktarlarda olabildiği için gemi sahibi firmaların bir araya
gelerek kurdukları sigorta klüpleridir.Küçük hacimli yerel taşımalar
haricinde tüm uluslararası deniz taşımalarında gemini P&I sigortası
sahibi olması şartı bulunur.
PACKING LIST Taşınan mal kalemlerinin
tek tek birim/adet ve işaretlerinin belirtildiği ancak değerlerinin
yer almadığı liste.
PADAG "Please Authorize Delivery Against
Guarantee" için kısaltma."Lütfen garanti karşılığında mal teslimini
sağlayınız".Alıcının elinde orijinal konşimentonun bulunmaması halinde
ilgili acenteye talimat vermesi için kullanılır.
PAIRED PORTS ABD'de uygulanan bir
gümrük programı.Belirlenmiş olan iki gümrük kapısından herhangi birine
giriş evrakları olmadan kargo kabulü yapılabilmesini sağlayan elektronik
sistem.
PAPER RAMP İki noktayı eşitlemekte
kullanılan demiryolu rampası.
PAPER RATE Herhangi bir yüke uygulanmadığı
için kağıt üzerinde kalmış taşıma ücreti.
PARCEL RECEIPT Bir taşıyıcının,tamamen kurallara
ve yasalara uygun olarak,minimum konşimento fiyatının altında bir ücretle
küçük paketleri taşıması halinde yük sahibine konşimento yerine verdiği
evraka verilen ad.
PARTIAL CONTAINERSHIP Kısmi konteyner gemisi.Hem
kalıcı konteyner hücreleri hem de parsiyel yük için bölmeleri olan gemi.
PARTIAL SHIPMENTS Parsiyel yükleme.
PARTICULAR AVERAGE Sigorta ile ilgili bir
terim.Prim hesaplamasında kullanılır.
PAYEE Belirli bir kıymetli evrakta adına
ödeme yapılacak kişi,alacaklı.Akreditifte alacaklı çek/senet sahibi
ya da bankası olabilir.
PER DIEM Günlük bazda sabitlenmiş
bir ücret için Latince kökenli terim.
PERILS OF THE SEA Denizyolu taşımacılığında
taşıyıcının yasal sorumluluğunun olmadığı riskler.
PHYTOSANITARY INSPECTION CERTIFICATE Bitki
Sağlık Sertifikası.Başka bir ülkeye ihraç edilecek bir ürün için ve
bu ülkenin talebi üzerine verilen ve tarım ürününün sağlık açısından
zararlı olmadığını herhangi bir hastalık taşımadığını gösterir belge.
PICKUP Bir yüklemeye konu olan kargonun
yükleyicinin fabrika ya da deposundan kamyon ile teslim alınması.
PIER İskele,rıhtım.
PIER TO PIER Rıhtımdan rıhtıma taşıma.
PIGGY PACKER Konteynerleri demiryolu
vagonlarına indirmeye/bindirmeye yarayan mobil vinç.
PIGGYBACK Kamyonun içinde yüküyle birlikte
demiryoluyla taşınmasına verilen ad."Rail Pigs" de denir.
PLACE OF DELIVERY Teslim yeri.
POD "Port of Discharge" ya da "Port
of Destination" için kısaltma.Boşaltma Limanı.
POINT OF ORIGIN Çıkış (orijin) yeri.Kargonun
yükleyiciden teslim alındığı nokta.
POL 1."Port of Loading" için kısaltma.Yükleme
limanı. 2."Petroleum Oil and Lubrications" için kısaltma.Petrol ve diğer
sıvı yakıtlar.
POMERENCE ACT ABD'de bir konşimentonun düzenlenebileceği
durumları gösteren kanun.
PORT OF DISCHARGE (BILL OF LADING) Konşimentoda
"Boşaltma Limanı" olarak gösterilen yer.
PORT OF ENTRY Kargonun boşaltıldığı ve ithalatçı
ülkeye giriş yaptığı gümrük noktası.
PORT OF EXIT Kargonun yüklendiği ve ülkeden
çıkış yaptığı gümrük noktası.
PRATIQUE CERTIFICATE İlgili ülkenin
sağlık bakanlığı yetkilileri ya da bakanlık tarafından bir geminin üzerindeki
geçici karantinayı kaldırmak üzere verilen evrak.Gemicilik jargonunda
"pratika" diye geçer.
PRE COOLING Narenciye ve benzeri bozulabilir
yükler için uygulanan ve kargonun ani ısı değişimlerinden dolayı bozulmasını
engelleyen önceden soğutma yöntemi.
PREPAID (Ppd.) Yükleyicinin taşıyıcının
konşimentoyu serbest bırakmadan önce yaptığı ön ödemeler.
PRO FORMA INVOICE Proforma fatura.Bir
tedarikçi tarafından alıcıya gönderilen tüm satış şartları,yüklenecek
malın cinsi,miktarı ve değeri belirtilen fatura.
PRO RATE "Orantılı" anlamına gelen
Latince bir terim.Özellikle gemicilikte astarya ve sürastarya hesaplarında
müsaade edilen gün süresi aşıldığı ve önce tamamlandığı taktirde fark
süre hesabında tam gün değil,geçen saat ve dakika oranı ile hesaplanacağını
ifade eder.
PROJECT RATE Bir projeye ait çeşitli
malların taşınması için bir seferde verilen fiyat.Genellikle inşaat
projeleri için kullanılır.
PUBLISHING AGENT Ulaşım hatları tarafından,tarife
ve fiyatları ya da düzenleme ve kuralları yayımlama için yetki verilen
kişi ya da kuruluş.
Q
QUARANTINE
Karantina.Halkın sağlığını korumak amacıyla giriş çıkışı izne bağlanan
alan.Bir gemi sağlık nedenleriyle karantinaya alınabilir ve belirli
bir bölgeden demir alması engellenir.Karantinaya alınan gemi üzerine
büyük "Q" harfi bulunan bir bayrak çekilir.
QUOTA Kota.Belirli bir süre için ithal edilebilir
mal miktarı.
QUOTATION Kotasyon.Bir malın belirli koşullarda
ve belirli fiyatta satma önerisi.
R
RAG TOP Üstü
muşamba kaplı açık konteyner.
RAIL DIVISION Demiryollarına denizyolu taşıyıcısı
tarafından ödenen taşıma ücreti.
RAIL GROUNDING Konteynerin trenden tahliyesi.
RAMP Demiryolu rampası.Konteynerin
yüklenip boşaltıldığı demiryolu terminali.Eskiden bu işlem vagonların
yanaştığı demiryolu rampasında gerçekleştiği için bu isimle anılıyor.Bu
işlem günümüzde vinç ve diğer kaldırma/boşaltma araçlarıyla gerçekleştiriyor.
RAMP YO DOOR Rampadan müşterinin istediği
adrese taşıma.
RAMP TO RAMP Bir demiryolu terminalinden
diğerine taşıma.
RATE BASIS Fiyatlandırma esnasında,formüllerin
dahilindeki faktörler bütünü.
REASONABLENESS Taşıma ücretinde makul olması
prensibi.Milletlerarası Ticaret Odası ve hukuki mevzuata göre taşıma
ücreti taşıyıcıya trafik ve taşıma maliyetinin karşılayacak ve taşıyıcıya
makul bir kar bırakacak seviyede olmalıdır.
REBATE Fiyatların tarifelerin altında
haksız rekabet yaratacak seviyeye indirilmesi.
RECONSIGNEMENT Mallar transit haldeyken konşimento
üzerindeki alıcı ya da varış limanını değiştirmek.Bkz.DIVERSION
RECOUSE Garantörlerden borç ya da fatura
için hak talep etme.
READ LABEL Alev alabilecek tehlikeli
maddelerin üzerine yapıştırılması gereken kırmızı etiket.
REFFER Soğutucu konteyner.
RELATED POINTS Bir grup nokta için fiyatları
aynı ya da gruba bağlı olan noktalar.
RELAY Sahibi aynı olan taşıma araçları arasında
konteyner nakli.
REMITTANCE Para havalesi.
RESTRICTED ARTICLES Sınıflandırılmış,belli
koşullar sağlanınca taşınabilir maddeler.
REVENUE TON (RT) Bir ton taşıma başına elde
edilen gelir.
REVERSE IPI ABD'nin iç kısımlarında
bir yere taşınacak konteynerin doğu limanlarına bırakılması.
RFQ "Request for quatation" için kısaltma.Aktarma
talebi.
RO/RO "Roll on/Roll of Vessels"için
kısaltma.Ro/Ro taşıması.Tekerlekli araçların vinç olmadan gemiye binebildiği
taşıma şekli.
ROLL Kargo için bir sonraki gemide yeniden
rezervasyon yapma.
ROLLING Geminin alabandadan alabandaya
hareketi.
ROLL-ON/ROLL-OF VESSELS Bkz.RO/RO.
RUNNING GEAR Konteyneri taşımak için
kullanılan tamamlayıcı alet.
RVNX "Released Value Not Exceeding" için
kısaltma.Taşınan mal bedelinin sınırlandırılması.
S
SANCTION Yaptırım.Bir
hükümet tarafından başka bir ülkeye karşı yapılan bir ambargo
SCAC CODE Bkz."Owner Code".
SEA WAYBILL Deniz konşimentosu.Genellikle
şirketin kendi için yaptığı taşımalarda kullandığı malın gemi bordasına
yüklendiğini gösterir belge.
SEA-BEE VESSEL Asansörlü ya da kaldıraçlı
gemi.Arka bölümünde su altında kalabilir ağır iş yüklü hidrolik kaldıraç
ya da asansör kurulmuş açık deniz gemileri."See Bee" mavnaları LASH mavnalarından
daha büyüktür."Sea-Bee" sistemleri çok uzun süre kullanılmaz.
SEA PROTEST Bkz.Captain Protest.
SEAWORTHINESS Sefer uygunluğu,denize
elverişlilik.Kullanılış maksadına göre bir geminin uygunluğu geminin
her yönden öngörülen sefer için uygun olması.
SED "Shipper's Export Declaration"
için kısaltma.ABD Ticaret Bakanlığı'nın düzenlediği taşıtıcı İhracat
deklarasyonu.
SERVICE 1-Hizmet,servis. 2-Belirli bir yolculuk
yapan ve belirli bir Pazar hizmeti veren gemi filosu.
SERVICE CONTRACT Hizmet sözleşmesi.Taşıtıcı/gönderici
ile taşıyıcı arasında yapılan sözleşme.Bu sözleşmede satıcı belirli
bir süre için taşıyıcıya kargo sağlamayı ya da navlun ödemeyi taahhüt
ederken,taşıyıcı ise belirli tarife karşılığı göndericiye belirli servis
kalitesi,yük yeri ve seyir süresi garantisi vb. güvenceler sunar.Sözleşmede
ayrıca tarafların yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde başvurulacak
yaptırımlar da yer alır.
SHEX "Sunday and Holidays Excluded" için
kısaltma.Pazar ve tatil günleri hariç.
SHINC "Sunday and Holidays Included" için
kısaltma.Pazar ve tatil günleri dahil.
SHIP CHANDLER Gemi malzemecisi.Gemiler için
teçhizat ve araç gereç satan kişi ya da şirket.
SHIP DEMURRAGE Gemi ardiye ücreti.Demuraj/İstarya
ücreti.Bir yük geminin geciktiği için taahhüt edilen bir sürenin aşılmasıyla
ödenilen bedel.
SHIPMENT Yük.Br göndericinin bir alıcıya
bir seferde gönderdiği,konşimento üzerinde belirtilen kargonun tamamı.
SHIPPER Taşıtıcı/gönderici/konsinye.Taşınan
malın sahibi ya da acentesi.
SHIPPERS ASSOCIATION Taşıyıcılar birliği
ya da taşımacılık derneği.Taşıyıcıların menfaatlerini temsil eden kar
gütmeyen birlik.
SHIPPERS INSTRUCTIONS Taşıtıcı talimatları.Taşıtıcısının
ya da acentesinin taşıyıcıya gönderdiği malın taşınması,teslimi,konşimento
biçimi vb. konulardaki talimatlar.
SHIPPER'S LETTER OF INSTRUCTION FOR ISSUING AN
AIR WAYBIL Taşıyıcı ya da freight forwarder acentesinin taşıtıcı
namına hava konşimentosu düzenleyebilmesi ve imzalaması için yetki istediği
evrak.
SHIPPER'S LOAD&COUNT (SL&C)
Taşıtıcı Yüklemesi ve Sayımı.Taşıtıcı tarafından yüklenen ve onaylanan
ve taşıyıcılar tarafından kontrol ve tasdik edilmemiş sevkıyat.Yükleme
ve adet sayım bilgileri mal sahibinin sorumluluğundadır.
SHIPPING ORDER Taşıyıcı talimatı.Taşıyıcının
taşıyıcıya malın gönderilmesine ilişkin emri.Genellikle konşimentonun
üçüncü nüshasıdır.
SHIP'S BELL Kampana.Gemide zaman ölçer.Bir
çan sesi her bir yarım saat içindir.12:30'da bir çan,1:00 de iki,1:30'da
üç çan ve böylece 4:00 kadar sekiz çan çalar.4:30'da çerim bir çanla
yeniden başlar.
SHORE Destek payandası.Batmayı ya da
eğilmeyi önlemek için bir şeyin karşısına ya da altına bir direk ya da
destek yerleştirmek.
SHORT TON 2000 pound ya da 2000 libre.Amerikan
tonu olarak da bilinir.
SHIP'S MANIFEST Gemi özet beyanı/Manifestosu.Belirli
bir seferdeki yüklerin detaylarının yer aldığı liste.
SHRINK WRAP Koruyucu ambalaj.Birkaç
ünite etrafında bir zarf içinde ısı işleminden geçirilmiş ve sıkıştırılmış
polietilen ya da benzer malzeme.Palet üzerindeki yükleri korur.
SIDE LOADER Yanal yükleyici.Konteyneri kaldırmak
için bir köşesinden kaldırma aparatı yerleştirilmiş bir kaldırma tamponudur.
SIDE DOOR CONTAINER Yanal kapalı konteyner.Bir
arka kapı ve minimum bir kenar kapıyla donatılmış bir konteyner.
SIGHT DRAFT Muhatabın/alıcının başvurusuyla
ödenebilen çek,senet gibi kıymetli evrak.
SKIDS Kızak,kalastra.Kutuların altına yerleştirilen
ya da paketleri daha yükseğe kaldırmak için forkliftlerin ya da diğer
kaldırma ekipmanlarının kolayca erişmelerini sağlamak için yapılmış
takozlar,seri paralel kızaklar.
SLEEPERS Demiryolunda taşınan içeriği
raporlarda yer almamış yüklü konteyner.
SPINE CAR Özel konteyner elleçleme aracı,staker.Mafsallı
5 platformlu otoray taşıt."Stack car"ın kullanılmasının yükseklik ve
ağırlık limitinin sınırlandığı yerlerde kullanılır.
SPOTTING Konteynerin yüklenip boşaltılacağı
yere yerleştirilmesi.
STABILITY 1-İstikrar. 2-Bir gemiyi
alabora olduğunda yükseğe kaldıran ya da yukarıya döndüren kuvvet.En
alt kaldırma ağırlığı stabiliteyi artırır.Bir gemi yüksek stabilitede
serttir,düşük stabilitede yumuşaktır.
STACK CAR Konteyner elleçleme aracı,staker.Mafsallı,5
platformlu,konteynerlere çift destek sağlayan otoray taşıtıdır.
STACKTRAIN Raylı konteyner elleçleme aracı,staker.
STANDART INDUSTRIAL CLASSIFICATION
Amerikan hükümeti tarafından kullanılan ürünlerin ve hizmetlerin açıklandığı
bir standart sayısal koddur.
STANDART INDUSTRIAL TRADE CLASSIFICATION
Birleşmiş Milletler tarafından uluslar arası ticarette kullanılan malların
sınıflandırılması için geliştirilen bir standart sayısal kod.
STARBOARD Gemide sancak tarafı.
STATUE OF LIMITATION Zaman aşım süresi.(Bir
taşıma sözleşmesi hakkında) İddialar için mahkemeye başvurma hakkının
dolduğu süre.
STC "Said to Contain" için kısaltma.Ambalaj
için kısaltma.Ambalaj içinde gönderici tarafından bulunduğu beyan edilen
mal için taşıyıcı tarafından konşimentoya konulan not.
STCC "Standart Transportation Commodity
Code" için kısaltma.Mal cinsine göre "Standart Nakliye Kodu."
STEAMSHIP CONFERENCE Gemi Operatörleri
Konferansı.Gemi işletmecilerinin taşıma tarifelerini oluşturmak için
oluşturdukları kartel.
STEAMSHIP GUARANTEE Gemi teminatı.Bir banka
vasıtasıyla taşıyıcılara çıkartılan bir tazminat;herhangi bir kayba
karşı ya da alınan bir partide malların kurtarılmasından kaynaklanan
zararların artmasına karşı taşıyıcılar korur.
STERN Geminin arkası.Başın karşıtı.
STEVEDORE Limanlarda yükleme boşaltma
işlemlerini yürüten özel firmalar ve onun işçileri.
STORE-DOOR PICK-UP DELIVERY Depodan
son kullanıcıya hızlı teslim.Taşıyıcının göndericiden malı teslim alıp
nihai tüketim noktasına tüm taşıma hizmetlerini sunması.
STRAIGHT BILL OF LADING Nama yazılı
konşimento.Ciro edilemeyen konşimentolara verilen ad.Emre yazılı olan
doğrudan konsiye/adına çıkarılan ve böylece başka taraflarca kullanılmayan
konşimento.Üzerine "Non-Negociable" (ciro edilemez) kaşesi ya da yazısı
konulabilir.
STRADDLE CARRIER Konteyner taşıma,yükleme
ve boşaltmalarda kullanılan tekerlekli büyük kamyon.
STRIPPING Konteynerden yük boşaltmak.Bkz.Devanning
STUFFING Konteyneri yüklemek.
STW "Said to Weight"için kısaltma.Taşıtıcının
ağırlık beyanını kontrol etmeyen taşıyıcı tarafından konşimentoya konulan
not.
SUBROGATE Birinin yerine geçme,diğerinin
yerine koymak anlamında sigorta deyimi.Örneğin,deniz sigortasında tazminatı
ödeyen sigortacının parayı ödeyen sigortacının haklarını kazanması.
SUFFERANCE WHARF Gümrük iskelesi.Gümrüğe
tabi malların çıkarıldığı yer.Müşteri yetkisi ve iştiraklanmış bir iskeledir.Gümrük
yetkililerinin hazır bulunduğu ve gümrük yetkililerince onaylanan iskele.
SUPPLY CHAIN Tedarik zinciri.Hammadde tedarikinden,imalat
ve üretime oradan nihai tüketime kadar tüm aktiviteleri kapsayan lojistik
yönetimi sistemi."Just in Time" (tam zamanında) bir tedarik zinciri
yönetimi örneğidir.
SURCHARGE Tarifenin üzerinde ya da ekstra
ödemeler.
SURTAX Ek vergi.
T
T&E "Tranportation
and Exportation" için kısaltma.Taşımacılık ve ihracat.Malın liman girişinden
çıkışına kadar olan kargo hareketlerini kontrol eden gümrük formu.
TAIL Kuyruk.Konteynerin ya da römorkun arka
tarafı.Burun ya da ön tarafın zıt tarafı.
TANKERS Tanker.Ham petrol ve petrol ürünleri;kimyasal,sıvılaştırılmış
gaz (LNG,LPG,şarap,pekmez ve benzer ürün tankerleri gibi,sıvı kargo
taşımak için tanklarla donatılmış gemilerdir.
TARE WEIGHT Dara ağırlığı.Vagon ya da
konteyner taşımacılığında,vagonun ya da konteynerin boş ağırlığı.
TARIFF Tarife.Taşımacı şirketlerin uyguladıkları
fiyat teklifleri,kurallar.
TBN "To Be Nominated" için kısaltma.Henüz
geminin ya da diğer taşıma aracının isminin ya da kodunun bilinmediği
zaman konşimentoya konulan not.
TELEX Teleks.İletilerin diğer şirketlere
ulaştırılması için kullanılır.Faks ya da internet bu sistemin çoğu yerde
yerini almıştır.Ancak uluslar arası ticarette halen mahkemede tek geçerli
yazılı haberleşme yöntemidir.
TEMPERATURE RECORDER Isı kayıt cihazı.Kargo
yoldayken konteynerdeki ısıyı kaydeden cihaz.
TENDER Fiyat teklifi.Eşya taşımacılığı,araç
parkı ya da konteyner yükleme boşaltma için fiyat teklifi.
TENOR Çekte öngörülen ödemedeki tarih
ve vade.
TERMINAL Gemi,tren,kamyon ya da uçağa yüklenecek
konteynerlerin hazırlanması ya da bu araçlardan indirilecek konteynerin
derhal istiflenmesi için tahsis edilmiş alan.
TERMINAL CHARGE Terminal ücreti.Taşıyıcıların
terminal alanlarındaki hizmetler için uygulanan fiyat.
TERMS OF SALE Satış terimleri.Milletlerarası
Ticaret Odası'nın en son 2000 yılında belirlediği taşımada alıcı ve
satıcının sorumlulukların belirten kargo satış terimleri.Bunlar EXW,FCA,FAS,CFR,CIF,CPKT,CIP,DAF,DES,DEA,DDU
ve DDF'dir.
TEU "Twenty Foot Equivalent Unit"
için kısaltma.20 Feet'lik konteyner.
TROUGH RATE Tek fiyat.Çıkış noktasından nihai
varış noktasına kadar ki toplam fiyat.
TROUGHPUT CHARGE Konteyner indirme/bindirme
ücreti.Konteynerin,konteyner alanına ya da gemiye taşınmasındaki ücretlendirme.
TIME CHARTER Kontrat süresi.Gemi sahibi
ve kiracı arasındaki kira kontratı.Kira kontratının süresi yıllara göre
ya da yapılan gemi yolculuğuna göre olabilir.
TIME DRAFT Çek vadesi.Vadesi gelmiş
çek ya da belirlenmiş süreyi aşmış zaman.
TIR "Transport International par la
Route" için kısaltma.Uluslararası Karayolu Taşımacılık Anlaşması.Amerika
ve Avrupa hükümetleri arasında yapılan uluslar arası karayolu taşımacılığı
anlaşması.Mühürlenmiş konteynerlerin TIR karneleri göstererek milli
sınırları geçmesini sağlar.
TL "Trailer Load" için kısaltma.Dolu kamyon
yükü.
TOFC "Trailer on Flat Car" için kısaltma.Bindirmeli
taşıma.Açık yük vagonu üzerinde römork şeklinde taşıma."Piggyback" olarak
da bilinir.
TON_MILE Mil başına taşınan yükün ton ağırlığı.Taşımacılıkta
gelir ve giderleri karşılaştırmada kullanılır.1 ton yükün 1 mil taşınmasındaki
getiri.
TONNAGE Tonaj.100 feet3 ölçüsündeki hacim
birimi.
TOP AIR DELIVERY Konteynerdeki hava
sirkülasyonu tipi.Hava sirkülasyon ünitesinde,havanın konteynerdeki
en dip kısma kadar,evaparator aracılığıyla filtre edilerek oluklardan
konteynerin en üst kısmına kadar ulaştırılmasıdır.Bu tarz akım özel
yöntemler içerir.
TOWAGE Yedek gemi tarifesi.Yedeğe
çekilen gemilere uygulanan ücret tarifesi.
TRACTOR Çekici,traktör.Bir ya da birden
çok römorku çeken karayolu aracı.
TRADE ACCEPTANCE Ödeme vadesi kabulü.Alıcı
tarafından kabul edilen ödeme zaman ya da gün vadesi.
TRAFFIC Trafik.Nakil hattı üzerinde taşınan
insanlar ya da mallar.
TRAMP LINE Düzensiz hat.Deniz taşıma
şirketleri,gemilerini düzgün ve periyodik rotalarda kullanmaz.Nerede
yüklenecek kargo varsa gemilerinin oraya yönlendirir.
TRANSPORT Taşıma,nakliyat.Yükün bir yerden
bir yere nakli.
TRANSPORTATION & EXIT (T&E)
Yabancı malların taşınması için bir limana ulaşması ve aynı ülke üzerinde
başka bir limana gümrük vergisi ödemeden ihracı.
TRANSSHIP Aktarma.Malların bir nakil
hattından diğer bir hatta transfer edilmesi ya da bir gemiden diğer bir
gemiye nakledilmesi.
TRANSSHIPMENT PORT Aktarma limanı.Yükün
bir taşıyıcıdan başka bir taşıyıcıya aktarıldığı yer.
TRUST RECEIPT Bankanın himayesi altındaki
malların alıcıya devretmesi,kendi himayesinden çıkarması.
TURNAROUND Bekleme süresi.Deniz ulaşımında,geminin
limana ulaşması ve ayrılması arasındaki zaman.
TWIST-LOCK Kilit.Konteynerleri güvenli
bir şasi üzerine oturtmak için kullanılan dört adet kıvrılabilen süngü
şeklindeki aparat.
TWO-WAY PALLET Çift yönlü palet.Çatallı
forkliftlerin sadece iki yanından kavrayabileceği şekilde dizayn edilmiş
palet.
U
U.S.CONSULAR INVOICE
ABD Konsolosluk belgesi.Amerika'ya ithal edilmiş mallara gereken konsoloslukla
ilgili belge.
UCP "Unıform Customs and Practice for Dokumentary
Credits" için kısaltma.Milletlerarası Ticaret Odası tarafından yayınlanan,uluslar
arası ticaret için en sık kullanılan ödeme standardı.Akreditif ödemeleri
gibi,taşımacılık ve bankacılık alanındaki yeni değişimleri güncelleyen
yayın.
UFC "Uniform Freight Classifications" için
kısaltma.Taşımacılık standartları.
ULLAGE Aleç.Konteynerin tam dolu olmadığında
mevcut olan boş yer.Boş alan,içi sıvı dolu olan varil ya da tanklarla
doldurulamayacak alan.
UNCLAIMED FREIGHT Alıcısı tarafından istenmeyen,soruşturulmayan
ya da teslim alınmayan yük.
UNDERCHARGE Gerçek tutarından daha az ücretlendirmek.
UNIT LOAD Birim yük.Paletlere,sandıklara
yüklenen,taşınmaya hazır paketler,yükler.
UNIT TRAIN Gidileceği yönü belirlenmiş
ya da rotada yapılan değişikliklerde kullanılmak üzere belirlenmiş yaklaşık
100 adet vagon.
UNITZATION Konsolidasyon.Palet gibi,birden
fazla yükü toparlayıp tek parça haline getirmek.
UNLOADING Boşaltmak.Gemideki malları indirmek.
V
VALIDATED EXPORT LICENCE
ABD'de "İhracat İzin Belgesi".
VALIDATION Konşimentoyu onaylamak.Konşimentonun
doğruluğunu kanıtlamak,belgelemek.
VANNING Malın konteynere istiflenmesi.
VARIABLE COST Değişken maliyetler.Fiyatların
kısa zaman içinde yapılan faaliyetlere göre değişmesi.Örneğin kargoyu
ülke sınırları içinde tren ya da kamyonla ulaştırmayı içeren fiyatlar,bazı
limanlardaki yapılan işler ve kısa süre için kiralanan teçhizatların
masraflarındaki değişiklikler.
VENTILATED MANIFEST Gemi manifestosu.Uluslararası
taşıyıcı,geminin hem ayrıldığı hem de vardığı limanda mürettebatın ve
içerdiği malların hakkında bilgi vermek zorundadır.Gemi gümrük beyannamesi
konşimento numarası ile birlikte her yükleme ile ilgili çeşitli detaylar
içerir.
VESSEL SUPPLIES FOR IMMEDIATE EXPORTATION
Malların gemiye,uçağa v.b.tek bir limandan,merkezden yüklenmesini ihracatında
aynı limandan ya da merkezden yapılmasını sağlayan gemi.
VIZ "İsmen" anlamında Latince bir kısaltma.Ürünleri
gümrük vergilerinde açık bir şekilde belirtmekte kullanılır.
W
WAR RISK
(Sigortacılıkta) Savaş Riski.Herhangi bir savaş durumunda mallarda olabilecek
kayıpların sigortalanması.
WAREHOUSE Depo.Yüklerin kabul edildiği,konsolidasyonun
yapıldığı,sevk edildiği ve stoklandığı alan.
WAREHOUSE ENTRY Depo giriş belgesi.Depoya
yerleştirilen ithal edilmiş malları tanımlamaya yarayan belge.Görevi,mallar
depodayken değil,dağıtım için depodan çıkartıldığında ve tüketilmeye
başlandığı zaman vergilerini toplamaktır.
WAREHOUSE WITHDRAWAL FOR TRANSPORTATION (WDT)
Gümrük antreposundaki ticari malların,yerine yeni gelen başka malların
bir limandan diğer bir limana taşınması.
WAREHOUSE WITHDRAWAL FOR TRANSPORTATION EXPORTATION
Gümrük antreposundaki malların,bir limandan ihracat için başka bir limana
ABD üzerinden vergi ödemeden taşınması.
WAREHOUSE WITHDRAWAL FOR TRANSPORTATION IMMADIATE
EXPORTATION (WDEX) Gümrük antreposundaki malların,doğrudan
vergi ödemeden ihraç edilmesinin sağlanması.
WAREHOUSING Depolama.
WAYBILL (WB) Taşıma senedi,konşimento.Deniz
taşımacılığında,taşımacılık hattı tarafından hazırlanan,harekete başlangıç
noktasını,gidilecek yeri,rotayı,malı göndereni,alıcıyı,gemilerin tasvirini
ve ulaştırma servisine uygulanan ücret miktarını gösteren bir belge.Bu
belge beraber ya da posta yoluyla acenteye gönderilir.
WEIGHT AND MESUREMENT Navlunun ağırlığına
ve hacme göre hesaplanması. Ölçü tonu;40 feet3 yada 1 m3. Net ton ve
eksik ton=2000 Ibs Grosston/longton=2,249 Ibs. Metrik ton,kilo ton=2204,3
Ibs. Metreküp=35,314 fit küp.
Y
YARD Sınıflandırma,muayene
ve depolama alanı.
YORK ANTWERP RULES OF 1974 1994'te son değişiklikleri
yapılan,özellikle avaryaya konşimento ya da C/P hükümlerine görene şekilde
hesaplanacağına ilişkin kurallar bütünü.Tarafların anlaşması ile bu
kurallar uygulamaya alınmış olup uluslar arası bir zorlayıcılığı yoktur.
Z
ZULU TIME
Greenwich'e saat ayarı.
|